ŞİRKİN EN SESSİZ BİÇİMİ
ŞİRKİN EN SESSİZ BİÇİMİ: DİN ADINA HÜKÜM KOYMAK
GÖRÜNMEZ PUTLARIN İNŞASI
Şirk, çoğu zaman heykeller, putlar ve açık tapınmalar üzerinden düşünülür. Oysa Kur’an’ın en sert uyarıları, gözle görülen putlara değil; zihinde kurulan otoritelere yöneliktir. Şûrâ Suresi 21. ayet, bu bağlamda Kur’an’ın en kritik ayetlerinden biridir. Çünkü bu ayet, şirkin sadece bir ibadet hatası değil, bir otorite gaspı olduğunu ilan eder.
1. AYETTEKİ TEMEL SUÇLAMA: ‘DİN İCAT ETMEK’
Ayetin merkezinde yer alan “Onlar için dinden bir şeyler şeriatlaştırdılar” (şerau lehum min ed-dîn) ifadesi, Kur’an’ın suçladığı asıl eylemi ortaya koyar. Burada hedef alınan kitle inançsızlar veya Allah’ı inkâr edenler değildir. Aksine, Allah’ın ismini kullanarak O’nun söylemediğini söyleyen, O’nun indirmediğini dinleştiren ve böylece Allah’ın yetkisini paylaşanlardır. Kur’an’a göre din adına hüküm üretmek, şirkin en yalın tanımıdır.
2. “ORTAKLAR” KİMDİR? PUT DEĞİL, OTORİTE
Ayetin kullandığı “şürekâ / ortaklar” kavramı, fiziksel nesnelerden ziyade zihinsel otoriteleri işaret eder. Kur’an’a göre bir varlığın "ortak" sayılması için ona secde edilmesi şart değildir; "Bu dindir, buna uymak zorundasın" diyerek Allah’ın onaylamadığı bir bağlayıcılık iddia etmesi yeterlidir.
Bu otorite bazen bir âlim, bazen bir mezhep, bazen kökleşmiş bir gelenek veya kutsanmış bir tarih olabilir. Eğer bu yapılar Allah’ın izni olmadan helal-haram sınırı çiziyorlarsa, Kur’an’ın terminolojisinde "ortak" konumuna yükselmişler demektir.
3. “ALLAH’IN İZİN VERMEDİĞİ” KRİTERİ
Ayetin en keskin ölçüsü şudur: “Allah’ın izin vermediği...”
Burada çok net bir ilke karşımıza çıkar: Din niyetle değil, izinle olur. İyi niyet, kadim geleneklerin korunması veya çoğunluğun aynı fikirde olması, bir hükmün "dinî" olması için yeterli değildir. Allah’ın izni ise yalnızca vahiyledir. Bu nedenle Kur’an, din adına konuşanlara sürekli "Allah mı izin verdi?", "Allah mı emretti?" sorularını yönelterek otoritenin kaynağını sorgulatır. Cevap vahiyle belgelenemiyorsa, orada insan yapımı bir din (şirk) var demektir.
4. ŞÛRÂ 21 VE KUR’AN’IN OTORİTE BÜTÜNLÜĞÜ
Bu ayet, Kur’an’daki diğer temel ilkelerle kusursuz bir uyum içindedir. En‘âm 114’teki “Allah’tan başka bir hakem mi arayayım?” sorusu ve Câsiye 18’deki “Seni bir şeriat üzere koyduk, ona uy” emriyle birleştiğinde resim netleşir: Din; hükmüyle, yoluyla ve ölçüsüyle yalnızca Allah’a aittir. Bu üç unsurdun herhangi biri başkalarıyla paylaşıldığında, ortaya çıkan durumun adı tevhid değil, şirktir.
5. GÜNÜMÜZE BAKAN YÖN: EN YAYGIN ŞİRK TÜRÜ
Şûrâ 21 bugün en çok "Kur’an tek başına yetmez" diyerek kitabın yanına bağlayıcı ve sorgulanamaz yan kaynaklar inşa edenleri sorgular. Kültürü vahyin önüne geçirenler, "böyle gelmiş böyle gider" diyerek dini donduranlar ve Allah’ın kitabını rafa kaldırıp şahısların görüşlerini "din" diye pazarlayanlar bu ayetin doğrudan hedefindedir. Ayet müşrikleri değil, bizzat din üreticilerini hedef alarak sistemi kökten temizlemeyi amaçlar.
SONUÇ: ŞİRK SADECE TAPINMA DEĞİLDİR
Kur’an’a göre; namaz kıldığı halde Allah’ın yetkisini başkalarına devreden veya Allah adına hüküm koyan biri şirk içinde olabilir. Şûrâ 21 şu hakikati ilan eder: Allah’ın indirmediği her dinî hüküm, Allah’a rağmen kurulmuş paralel bir dindir. Ve Kur’an’a göre bunun adı zulüm ve sapmadır.
SON SÖZ:
Şirk bazen bir heykel olarak değil, "Din adına konuşuyorum" maskesiyle gelir. En tehlikeli şirk, kişinin kendisini Allah’a en yakın hissettiği anda, O’nun kitabını bir kenara bırakıp beşerî hükümleri dinleştirmesidir.
UYARI / HATIRLATMA
Yorumlar
Yorum Gönder