Bu Blogda Ara
19 Haziran 2025 Perşembe
🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻
UYDURULAN DİN VE HADİSLER ÜZERİNE YAZILAR 📬
HURUFU MUKATTA VE KURANDA ANLATIM SANATI YAZILARI 📜
4 Mayıs 2025 Pazar
ORUÇ Takvâ Eğitimi ⌛️
⌛️ ORUÇ Takvâ Eğitimi
Bakara Suresi 183–185. ayetleri bağlamlarıyla ve kavramsal bütünlük içinde tek tek inceleyelim. Bu ayetler bir bütünlük oluşturur; sadece oruç değil, takvâ eğitimi, sosyal sorumluluk, kolaylaştırıcılık ilkesi ve vahiy bilinciyle iç içe geçmiştir.
---
1. Bakara 2:183 — Takvâ Eğitimi
> "Ey iman edenler! Oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı. Umulur ki takvâya erersiniz."
"Farz kılındı" ifadesi, şekli değil amacı vurgular. Oruç, tarihsel olarak hep var olmuş bir bilinç disiplinidir.
Amaç: “leallekum tettekûn” – umulur ki takvâ sahibi olursunuz.
Takvâ, kendini korumak, sınırları tanımak, içsel arınma bilinciyle yaşamaktır.
Oruç bu bağlamda nefsin dizginlenmesi, sabır, dayanıklılık, şehvetlerin denetimi gibi ahlâkî eğitimin bir yoludur.
---
2. Bakara 2:184 — Esneklik ve Fidye
> "Sayılı günlerde (oruç tutacaksınız). Sizden kim hasta ya da yolculukta olursa başka günlerde sayısını tamamlasın. Güç yetiremeyenler için ise bir fidye vardır: bir yoksulu doyurmak. Kim gönülden fazlasını verirse, bu kendisi için daha hayırlıdır. Oruç tutmanız, eğer bilirseniz, sizin için daha hayırlıdır."
a. Sayılı günler (eyyâmen ma‘dûdâtin):
Oruç tüm yıl boyunca değil, belirli ve sınırlı günlerde yapılır. Yani sürekli bir ibadet değil, dönemsel bir eğitimdir.
b. Hasta ve yolculukta olanlar:
Oruç katı bir ibadet değil, hayat şartlarına göre erteleme imkânı olan bir yükümlülüktür.
c. Güç yetiremeyenler için fidye:
“yuṭîḳûnehû” kelimesi, oruca katlanacak gücü zorla bulanlar anlamındadır (yaşlılar, kronik hastalar vb.).
Fidye: bir yoksulu doyurmak – orucun amacı olan içsel arınma bu durumda sosyal fayda ile telafi edilir.
Fidyenin artırılması gönüllü ve hayırlı bir eylem olarak teşvik edilir.
Oruç tutmak esas olarak önerilir: “Eğer bilirseniz, bu sizin için daha hayırlıdır” — yani oruç fiziksel değil bilinçsel dönüşüm aracıdır.
---
3. Bakara 2:185 — Kolaylık, Şükür ve Vahiy Bilinci
> "Ramazan ayı, insanlar için bir rehber olan ve doğru yolu, hak ile bâtılı ayıran apaçık deliller halinde içeren Kur’an’ın indirildiği aydır. Sizden kim o aya ulaşırsa, onu oruçla geçirsin. Kim hasta veya yolcu olursa, sayısını başka günlerde tamamlasın. Allah sizin için kolaylık ister, zorluk istemez. Ki sayıyı tamamlayasınız, sizi doğru yola ilettiği için Allah’ı yüceltesiniz ve şükredesiniz."
a. Ramazan Ayı ve Kur’an:
Oruç ayı, Kur’an’ın indirildiği aydır. Yani oruç, vahiyyle irtibatlı bir bilinç arınmasıdır.
Oruç sadece aç kalmak değil, Kur’an’la yeniden inşa sürecidir.
b. Kolaylık ilkesi:
İslam’da ibadetlerin özü, zorluk değil kolaylıktır. Bu ayette iki kez tekrar edilir.
Zorluk dinî değil, pedagojikse anlamlıdır. Yani kişiyi şekilden değil, özden eğitmek için konulmuştur.
c. Amaçlar:
Sayıyı tamamlamak: Yani belirli günlerdeki oruçlar telafi edilsin.
Allah’ı yüceltmek: Bilinç dönüşümünün sonunda bir tefekkür ve şükür hali oluşsun.
Şükretmek: Oruç, insanın hem nimetlerin farkına varması hem de sabırla insanî değerlerini keşfetmesidir.
---
Genel Bağlamsal Sonuç:
Oruç, Kur’an’da sadece aç kalmak değildir. Aşağıdaki amaçlarla iç içedir:
Takvâ eğitimi
Nefsi terbiye
Toplumsal sorumluluk (fidye yoluyla)
Kur’an’la buluşma ve vahyin rehberliğinde arınma
Kolaylık ve bilinçle ibadet
Şükür ve yüceltme bilinci
---