📘 Kur’an’da Kavram Çiftlerinin Sistematik Analizi

1. Giriş: Kavram Çifti Nedir?

Kur’an’da anlamlar çoğu zaman karşıtlar, zıtlar veya tamamlayıcı çiftler üzerinden inşa edilir. Bu çiftler, hem eğitici (didaktik) hem de ontolojik (varlıksal) bir işlev görür.

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.

Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. 

Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

Hayatta Önceliklerimiz 👔

 👔 Hayatta Önceliklerimiz

Modern hayat dediğimiz hayat şartlarında -sabahın köründe evden çıkmak zorunda olmak, bütün gün hapishane gibi çalışma şartlarında kafa patlatmak, akşam eve gittiğinde hep yorgun olmak, evde yapacak işlerin hiç bitmiyor olması gibi birçok nedenle inancımızı ve inancımızın gereklerine göre yaşamayı hayatin merkezine almak çok zor görünüyor gerçekten. Keşke sabah namazlarımızı kılabilsek ancak işe zaten ancak gidiyoruz, karanlıkta kalkıyoruz daha napalım demek, iş yerinde nasıl abdest alalım saçımız makyajımız bozulur diye düsünmek, işte namazimi nasıl kılarım, nerede kılarım, arkadaşlarıma ne derim diye düşünmek hepimizin ilk aklına gelen ve en çok duyduğumuz bahaneler bu konuda... Çoğu insan bu tür düşüncelere kapılarak ve bu düşüncelerini söyleyen arkadaşlarını onaylayarak kendini rahatlatıyor maalesef.

Sabah sadece 10 dk. erken kalkarak kazandığımız zamanı ya da evde kıyafetimizle bakımımızla geçirdiğimiz süreyi namaz için kullanabiliriz. İş yerinde de birtürlü nerede namaz kılacağımızı sormaktan çekinmek yerine, bir an evvel sorup aslından çoktan böyle bir yer olduğunu farkedebiliriz ya da yoksa da olması için teşvikte bulunabiliriz. Böylece hem kendimiz için hem de bizim gibi bunu sormaktak çekinen insanlar için vesile olabiliriz.
Yöneticimiz ya da öğretmenimiz istediğinde erkenden kalkip gerekli hazırlıkları yapiyor ya da mesai bitiminden sonra da saatlerce mesaiye kalabiliyoruz. Dünya hayatı için yaptığımız bu ve benzeri çabaları bir düşünün, istemeden mecbur olduğumuz için yaptığımız şeyleri..Bu katlandığınız şeylerin sonunda vadedilenleri düşünün bir de..Ki hiçbirine ulaşacağınız garanti değil, her an ölüm gelip sizi bulabilir. Bir de Allah için yapacaklarımızın sonucunda vadedilenleri düşünün. Ve Allah’ın istediği gibi bir kul olduğunuzda, onun istediklerini yaptığınızda bunlara ulaşacağınıza hiç şüphe yok elbette!

Dünya hayatının gelip geçiciliği ve bu yanılgıya düşmememiz ile ilgili Allah bizi kitabında defalarca uyarmakta ve asıl yurdumuzun ahiret yurdu olduğundan bahsetmektedir.

Bu konudaki birkaç ayeti hatırlayalım:

“ Şu iğreti dünya hayatı, bir eğlence ve oyundan başka birşey değil. Ahiret yurduna gelince, asıl hayat işte odur. Ah, bilebilselerdi.”(Ankebut, 64)

“Ey toplumum, şu iğreti dünya hayatı geçici bir nimetlenmeden ibarettir. Ahiretse sürekli durulacak yurdun ta kendisidir.” (Mumin, 51)

“Allah, dilediği kimse için rızkı alabildiğine açar da sınırlayıp kısar da. İğreti dünya hayatıyla sevinip şımardılar. Oysaki dünya hayatı, âhirete oranla sadece küçük bir nimetlenme.” (Rad, 26)

Aslinda hayatta hersey onceliklere bağli..Evet belki istediğiniz herşeyi aynı anda yapamazsınız ama en azından bir öncelik sırası yapabilirseniz öncelik verdiğiniz şeyi kesinlikle yapabilirsiniz. Bırakın yapamadığınız şeyler listenizdeki ikinci üçüncü siradakiler olsun..Eğer Allah’ın vakit ayırıp yapmamızı istediği ibadetleri öncelik sıramızda ilk sıraya koyarsak, mutlaka vakit ayırır ve yapabiliriz.

Ve birkez yapmaya başladığımızda Allah kolaylığını da verir, ve aslında uzun zaman ertelediğiniz ibadetlerinizin ne kadar kolay olduğuna siz bile inanamazsınız.
Yeter ki Allah’a dayanalım ve isteyelim.

Zorlandığınız düşündüğünüz her konuda olduğu gibi bu konuda da zorlandığınızı düşündüğünüzde yine Allah’ın ayetlerini hatırlayarak O’ndan yardım isteyelim.

“Senin göğsünü açıp genişletmedik mi?
Belini büken yükünü üzerinden kaldırmadık mı?
Senin şanını yükseltmedik mi?
Süphesiz güçlükle beraber bir kolaylık vardır.
Gerçekten, güçlükle beraber bir kolaylık vardır.
Öyleyse, bir işi bitirince diğerine koyul.
Ancak Rabbine yönel ve yalvar. “ (İnşirah, 94)

YARATILMIŞLARIN TESBİHİ 📿

📿 YARATILMIŞLARIN TESBİHİ

 Kısaca Anlamı;

Tesbih kelimesi, Arapça'da se-be-ha fiilinden türemiştir. Bu fiil; yüzmek, uzaklaşmak, hızlı hareket etmek gibi anlamlara gelir.  Kur’an’da yıldızların yörüngedeki hareketleri için de bu kelime kullanılır: 

> “Hepsi bir yörüngede akıp gitmektedir.” (Enbiya 21:33; Yasin 36:40) 

Bu anlamlar, Allah’ı tesbih etmenin sürekli ve sapmadan yapılan bir eylem olduğunu gösterir. 

---

🌍 Kur’an’da Tesbih Eden Varlıklar

Kur’an’da, göklerde ve yerde bulunan her şeyin Allah’ı tesbih ettiği belirtilir.  Örneğin: 

> “Göklerde ve yerde olan her şey Allah’ı tesbih etmektedir.” (Hadid 57:1; Haşr 59:1; Saf 61:1) 

Bu ayetlerde, Arapça’da geçmiş zaman kipi kullanılmıştır.  Ancak bu, sadece geçmişte değil, sürekli devam eden bir tesbihi ifade eder. 

---

🌠 Varlıkların Tesbihi ve İtaati

Fussilet Suresi'nde, Allah’ın göğe ve yere “İsteyerek veya istemeyerek gelin” dediği, onların da “İsteyerek geldik” cevabını verdiği anlatılır (Fussilet 41:11).  Bu, evrenin Allah’a olan itaatini ve tesbihini gösterir. 

Ayrıca, bazı ayetlerde cansız varlıklar konuşturularak onların özellikleri vurgulanır.  Örneğin, cehenneme “Doldun mu?” sorusuna, cehennemin “Daha var mı?” cevabı vermesi (Kaf 50:30).  Bu, edebi bir anlatım olan kişileştirme (intak sanatı) ile yapılır. 

---

🕊️ Tesbih Eden Diğer Varlıklar

Kur’an’da, göklerde ve yerde olanların yanı sıra, kuşlar ve meleklerin de Allah’ı tesbih ettiği belirtilir: 

> “Görmez misin; göklerde ve yerde bulunan her şey ve dizi dizi kuşlar Allah’ı tesbih ederler.” (Nur 24:41) 

> “Gök gürültüsü Allah’ı tesbih eder. Melekler de O’nun korkusundan (tesbih ederler).” (Ra’d 13:13) 

---

🔍 Sonuç

Kur’an’a göre, evrendeki her varlık, yaratılış amacı doğrultusunda Allah’ı tesbih eder.  Bu tesbih, sadece sözle değil, varlıkların hâl diliyle, yani yaratılışlarına uygun davranışlarıyla da gerçekleşir.