Değişmeyen Mesaj, Değişmeyen Araç
Değişmeyen Mesaj, Değişmeyen Araç: Kur’an, Dil ve Hikmet
Kur’an’ı anlamak için gerekli olan şey, sanıldığı gibi her çağda değişen yöntemler, modern epistemolojik araçlar veya yeni yorum teknikleri değildir. Kur’an, kendi iç mantığıyla açıkça şunu ortaya koyar: Onu anlamanın temel aracı dildir; daha doğrusu vahyin indiği dil ve bu dilin kurallarıdır. Kur’an’ın “hikmet” dediği şey de tam olarak budur.
“Bu, ayetleri sağlamlaştırılmış, sonra hikmet sahibi ve her şeyden haberdar olan tarafından açıklanmış bir kitaptır.”(Hûd 11/1)
Hikmet: Değişmeyen Anlama Yetisi
Hikmet, çoğu zaman mistik veya haricî bir bilgi gibi sunulsa da Kur’an bütünlüğü içinde incelendiğinde farklı bir anlam kazanır. Hikmet; vahyin dilsel tutarlılığı, kavramsal bütünlüğü ve kendi kendini açıklama gücüdür.
“Allah, kitabı ve hikmeti indirdi.”(Bakara 2/231)
Burada “kitap” ve “hikmet” iki ayrı kaynak değildir. Hikmet, kitabın nasıl okunacağını ve nasıl anlaşılacağını belirleyen sabit ilkelerdir. Bu nedenle bin yıl önce Kur’an’ı anlayan insan ile bin yıl sonra anlayan insanın kullandığı temel araç aynıdır: dil.
“Biz her elçiyi, kendi kavminin diliyle gönderdik ki onlara apaçık açıklasın.”(İbrahim 14/4)
Dil değişmediği sürece mesaj da değişmez. Kur’an’ın evrenselliği tam olarak burada ortaya çıkar.
Kur’an’ın Mesajı Yeni Değildi, Değişmedi
Kur’an, indiği dönemde “yeni” bir din getirdiğini iddia etmez. Aksine, aynı mesajın tarih boyunca tekrar edildiğini bildirir:
“Bu, önceki sayfalarda da vardır; İbrahim’in ve Musa’nın sahifelerinde.”(A‘lâ 87/18–19)
“Onlara ne zaman bir elçi geldiyse, mutlaka onunla alay ettiler.”(Yâsîn 36/30)
Nebî’nin Yetkisi: Tebliğdir, İlave Değil
Kur’an, Nebî’yi din koyucu olarak değil, tebliğ edici olarak tanımlar. Onun görevi, kendisine vahyedileni aktarmaktır; din adına yeni hükümler üretmek değildir.
“De ki: Ben, bana vahyedilene uymaktan başka bir şeye uymam.”(En‘âm 6/50)
Kur’an, Nebî’nin Kur’an dışı bir dinî hüküm koymasını kesin bir dille reddeder:
“Eğer bize atfen bazı sözler uydursaydı, onu mutlaka kuvvetle yakalardık; sonra şah damarını keserdik.”(Hâkka 69/44–46)
Bu ifade, Nebî için bile Kur’an harici bir dinî otoritenin mümkün olmadığını ortaya koyar. O hâlde ondan sonra gelenlerin bu yetkiyi kendilerinde görmesi, Kur’an’a doğrudan aykırıdır.
Din Tamamlandıysa, İlave Neye?
Kur’an, dinin tamamlandığını açıkça ilan eder:
“Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim, üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve din olarak İslam’ı seçtim.”(Mâide 5/3)
Tamamlanmış bir dine ekleme yapmak, onun eksik olduğunu iddia etmektir. Bu ise Kur’an’ın kendi beyanıyla çelişir.
“Bu Kitap’ta hiçbir şeyi eksik bırakmadık.”(En‘âm 6/38)
Yalnız Kur’an: Bir Mezhep Değil, İlke
“Yalnız Kur’an” ifadesi bir mezhep ya da modern bir slogan değildir. Bu, Kur’an’ın bizzat kendi çağrısıdır:
“Bunlar Allah’ın ayetleridir; sana onları hak ile okuyoruz. Artık Allah’tan ve O’nun ayetlerinden sonra hangi söze inanacaklar?”(Câsiye 45/6)
Kur’an, kendisi dışında bir dinî metne iman edilmesini değil; ayetlerine muhatap olunmasını ister.
Sonuç: Değişen Çağlar, Değişmeyen Hakikat
1400 yıl önce verilen mesaj neyse, bugün de aynıdır:
-
Din yalnızca Allah’a aittir.
-
Vahiy yalnızca Kur’an’dır.
-
Nebî, yalnızca tebliğcidir.
-
Hikmet, Kur’an’ın dili ve iç tutarlılığıdır.
Değişen Kur’an değil; Kur’an’a rağmen inşa edilen zihniyetlerdir.
“Bu Kur’an, uydurulacak bir söz değildir; kendinden öncekileri doğrulayan ve her şeyi açıklayan bir kitaptır.”(Yûsuf 12/111)
Kur’an, kendisini anlamak için başka bir dine, başka bir kaynağa veya başka bir otoriteye ihtiyaç bırakmaz. Çünkü mesaj baştan beri aynıdır ve araç da baştan beri bellidir:
Sadece Kur’an.
UYARI / HATIRLATMA
Yorumlar
Yorum Gönder