Kur’an’da “Her Şey” (Li Kulli Şey)
Kur’an’da “Her Şey” (Li Kulli Şey) Kavramının Sınırları ve Bağlamsal Anlamı
Giriş
Kur’an’da geçen “كُلّ / kull” (her) ve “شَيْء / şey” kelimeleri, genellikle mutlak bir sınırsızlık içinde okunmaktadır. Ancak bu yaklaşım, ayetlerin indiği konuyu ve Kur’an’ın kendi kurduğu "hidayet dili"ni gölgelemektedir.
Kur’an, "her şey" ifadesini bir ansiklopedi gibi her tür bilgiyi kapsamak için değil, ele alınan konunun ihtiyaç duyduğu tüm unsurları belirtmek için kullanır.
1. Semantik Çerçeve: Bağlama Tâbi Bütünlük
Kur’an dilinde bir ifadenin anlamı, geçtiği ayetin öncesi, sonrası ve muhatap aldığı mesele ile sınırlıdır.
- Li (لِـ): Tahsis ve amaç bildirir (şunun için, şuna dair).
- Kull (كُلّ): İçinde bulunulan kümenin tamamını ifade eder.
- Şey (شَيْء): Var olan, konu edilen veya ortaya çıkan "olgu"dur.
- Hidayet (Yol gösterme): Doğru yolu bulmak için gereken her şey.
- Rahmet: İnsanın manevi inşası için gereken her şey.
- Müjde: Gelecek tasavvuru ve umut için gereken her şey.
- İktidar: Yönetim için gerekli her türlü araç.
- Zenginlik: Ekonomik güç.
- Ordu: Askeri imkanlar.
- Aklın Önünü Açması: Kur’an her şeyi anlatıp aklı işlevsiz bırakmaz; aksine aklın doğru çalışması için gereken ilkeleri verir.
- Durağanlıktan Kurtarması: Eğer her şey (tarih boyu değişen tüm teknik detaylar) yazılmış olsaydı, Kur’an evrensel değil, belli bir döneme hapsolmuş bir "kullanım kılavuzu" olurdu.
- Sorumluluk Yüklemesi: Kur’an çerçeveyi çizer, içini doldurmayı insanın iradesine ve zamanın gereklerine bırakır.
Sonuç: "Li kulli şey", mutlak bir "her şey" değil; "ilgili meseledeki tüm gereklilikler" demektir.
2. Hidayet Bağlamında "Her Şeyi Açıklayan Kitap"
Nahl 89: “Sana bu Kitabı, her şey için bir açıklama (tibyânen li kulli şey) olarak indirdik.”
Bu ayet, Kur’an’ın fizik, kimya ya da teknik ayrıntı kataloğu olduğu anlamına gelmez. Ayetin devamı bu sınırları bizzat çizer:
Kur’an; insanın varoluş amacını, sorumluluklarını ve yaratıcı ile olan bağını kurmak için eksiksizdir. Ancak teknik detayları (namazın fiziksel koreografisi veya bilimsel formüller gibi) bu kapsama dahil etmez; bunları insanın aklına ve gözlemine bırakır.
3. Siyasal ve Dünyevi Bağlam: Sebe Melikesi Örneği
Neml 23: “Gerçekten ona (Sebe melikesine) her şeyden (min kulli şey) verilmişti.”
Eğer bu ifade mutlak anlamda kullanılsaydı, melikenin vahiyle, peygamberlik bilgisiyle veya atom altı parçacık bilgisiyle donatılmış olması gerekirdi. Oysa o anki bağlam şudur:
Buradaki "her şey", "bir hükümdarın sahip olması gereken tüm imkanlar" ile sınırlıdır.
4. Ontolojik Bağlam: Yaratılışın Bütünü
Zümer 62: “Allah, her şeyin (kulli şey) yaratıcısıdır.”
Bu ayette "her şey", varlık alanına (ontolojiye) yöneliktir. Burada daraltma yapılmaz; çünkü konu Allah’ın yaratma sıfatıdır. Görünen ve görünmeyen tüm evren bu "küll" (bütün) kapsamına girer.
Kritik Fark: Nahl 89’da "bilgi ve hidayet" sınırındayken, Zümer 62’de "varlık" sınırındadır.
5. Kayıt Düzeni Bağlamı: "Kitapta Hiçbir Şeyi Eksik Bırakmadık"
En‘âm 38: “Biz Kitapta hiçbir şeyi (min şey) eksik bırakmadık.”
Buradaki "Kitap" (el-Kitâb) ifadesi, bağlamı gereği yeryüzündeki canlıların rızıklarının ve hayat programlarının yazılı olduğu İlahi Kayıt (Levh-i Mahfuz) sistemini ifade eder. Bu ayeti "Kur’an’da her türlü bilgi (yemek tarifi, tamir bilgisi vb.) vardır" şeklinde okumak, Kur'an'ın nazil olma amacını ve ayetin siyakını (akışını) görmezden gelmektir.
Genel Değerlendirme: İlke mi, Ayrıntı mı?
Kur’an’ın "her şeyi açıklaması" metotla ilgilidir, detayla değil:
Sonuç
Kur’an’da “her şey” (li kulli şey) ifadesi, bağlamın gerektirdiği tamlık demektir. Kur’an; insanı hidayete ulaştırmak, Allah’ı tanıtmak ve adaleti ikame etmek için gereken tüm temel ilkeleri eksiksiz şekilde sunmuştur. Bunun dışındaki teknik ve dünyevi ayrıntıları "her şey" kavramına dahil etmek, Kur’an’ın ruhuna ve diline aykırı bir zorlamadır.
UYARI / HATIRLATMA
Yorumlar
Yorum Gönder