Kur’an’da “din” (دِين) kavramını yalnızca inanç sistemi olarak değil, bir toplumu yöneten, düzenleyen, hesap soran otorite ve yasa düzeni olarak nasıl kullanıldığını detaylıca ele alalım.
---
1. “Din”in Kur’an’daki Temel Anlam Alanları
Kur’an’da “din” kelimesi çok katmanlı bir kavramdır ve bağlama göre anlam kazanır. Temel anlamlarını şu şekilde gruplandırabiliriz:
a. Hesap ve ceza düzeni (yargı sistemi, otorite düzeni):
“Mâliki yevmi’d-dîn” (Fatiha 1:4)
> “Din gününün (hesap ve ceza gününün) malikidir.”
Buradaki din, ahiret gününde hesap sormaya ve hüküm vermeye dayalı egemen düzeni ifade eder.
b. Yasa ve otorite düzeni (siyasal-toplumsal yapı):
“Mâ kâne li’ye’ḣuḏe ʾaḣāhu fî dîni’l-melik” (Yusuf 12:76)
> “Yusuf kardeşini melikin diniyle (kanunuyla) alıkoyamazdı...”
Burada din, kanun sistemi / yönetim otoritesi anlamındadır.
c. Yaşama biçimi ve toplumsal aidiyet:
“Lekum dînukum ve liye dîn” (Kâfirun 109:6)
> “Sizin dininiz size, benim dinim bana.”
Bu, hem inanç hem yaşam tarzı hem de toplumsal aidiyet farklılığı bildirir.
d. Tüm otoriteyi Allah’a has kılan düzen:
“Elâ li’llâhi’d-dînü’l-hâlis” (Zümer 39:3)
> “Dikkat edin, hâlis din yalnızca Allah’a aittir.”
Burada din, yegâne hüküm koyucu ve otorite sahibi olarak Allah’ı merkeze alan yönetim anlayışıdır.
---
2. “Din” Kavramı: İtikad Değil, Hüküm Bağı
Kur’an’ın din anlayışı, sadece “inançlar manzumesi” değildir. İnsanların kime boyun eğdiği, kime hüküm yetkisi tanıdığı, hangi yasa ve otoriteye göre yaşadığı sorusuna verilen cevaptır.
Bu yüzden:
Din = İtaat edilen otorite
Din = Hüküm koyma yetkisi
Din = Hesap sorma gücünü elinde tutan sistem
Örneğin:
> “Onlar, Allah’tan başkasını rabler edindiler...” (Tevbe 9:31)
Bu “rableştirme” Allah dışında otorite tanımak anlamındadır. Ayetin devamı, şeriat koyma yetkisinin Allah’a ait olduğunu belirtir.
---
3. Kur’an’da Tevhid = Hâlis Din = Yegâne Otoriteyi Allah’a Vermek
Kur’an’a göre gerçek “din”, Allah’tan başkasına hüküm koyma, yönetme, hesap sorma yetkisi verilmemesidir:
“Hüküm yalnız Allah’ındır.” (Yusuf 12:40)
“Allah’a ve resulüne karşı gelen, Allah’ın sınırlarını aşmıştır.” (Nisa 4:14)
“Allah ile beraber başka bir hakem arayacak mıyız?” (En’am 6:114)
---
4. “Din”in Kurumsal Karşıtları:
Kur’an’da “din”in karşısında şu yapılar görülür:
---
5. Sonuç: Kur’an’da “Din”, Teolojik Değil, Egemenlik Sorusudur
Kur’an’a göre “din”, şu soruların toplam cevabıdır:
Kim hüküm verir?
Kim hayatı düzenler?
Kim kimin üzerinde otorite sahibidir?
Kime hesap verilir?
İşte bu nedenle:
> “Allah’a hâlis dinle kulluk edin.” (Zümer 39:2)
Çünkü Allah, insanın hem vicdanî, hem sosyopolitik, hem de hukuki hayatında tek hüküm koyucu ve sorgu makamı olmalıdır.
---
