KURANDAN DERSLER ÇIKARMAK 🌐: ⚖️ Kur’an’a Göre Can, Mal, İffet Gibi Değerlerin Korunması ve Kısas İlkesi

Kur’an merkezli bir yaklaşımla “can, mal, ırz ve benzeri korunmuş değerler”

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

Yazımıza devam edelim.

---

Kur’an’a Göre Can, Mal, İffet Gibi Değerlerin Korunması ve Kısas İlkesi

Kur’an, bireyin ve toplumun huzurunu sağlayan temel ilkelerden biri olarak adaletin tesisi ve korunmuş değerlerin muhafazasını esas alır. İnsan hayatı, mülk edinme hakkı, iffet ve onur gibi değerler, Kur’an’da “hurmet” (dokunulmazlık) çerçevesinde güvence altına alınmış; bu değerlere yönelen saldırılar ise cezai müeyyidelerle sınırlandırılmıştır.

1. Can Hakkının Korunması ve Kısas

Kur’an’da insan hayatı mutlak değerdedir. Bu bağlamda Maide 32. ayetinde şöyle buyrulur:

> “Kim bir cana, bir can karşılığı ya da yeryüzünde bozgunculuk çıkarma (fesad) dışında kıyarsa, bütün insanları öldürmüş gibidir. Kim de birini yaşatırsa, bütün insanları yaşatmış gibidir.”

Bu ayet, cana kıymayı evrensel bir suç, bir insanı yaşatmayı ise evrensel bir fazilet olarak ilan eder. Bu anlayışın devamı olarak Bakara 178-179. ayetlerinde kısas ilkesi şu şekilde yer alır:

> “Ey iman edenler! Öldürmede üzerinize kısas yazıldı... Kısasta sizin için hayat vardır, ey akıl sahipleri, umulur ki korunursunuz.”

Kısas, intikam amacıyla değil, hayatı koruma ve caydırıcılık amacıyla getirilen bir ilkedir. Bu sistemde mağdurun hakkı iade edilmekte, fail cezalandırılarak toplumsal denge yeniden tesis edilmektedir. Ancak Kur’an, affetmenin de faziletli bir seçenek olduğunu belirtir:

> “Eğer bir kimse kardeşi tarafından affedilirse, örfe uygun olarak diyet ödemek ve güzelce teslim etmek gerekir.” (Bakara 2:178)

2. Mal ve Mülkiyetin Korunması

Kur’an’a göre mal edinme hakkı temel bir insan hakkıdır ve ancak meşru yollarla kazanılan mülk geçerlidir. Haksız mal edinme, gasp, hırsızlık, yetim malı yeme gibi fiiller şiddetle yasaklanmıştır:

> “Birbirinizin mallarını haksız yere yemeyin.” (Bakara 2:188)

> “Hırsızlık yapan erkek ve kadının ellerini kesin. Bu, Allah’tan bir ceza ve ibrettir.” (Maide 5:38)

Bu ayet, hırsızlığa karşı caydırıcı bir önlem sunarken, adalet ve kamusal düzenin korunması gerektiğini vurgular. Ancak bu cezanın uygulanmasında adil yargılama, delil, oran ve bağlam gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır.

3. Irz, İffet ve Onurun Korunması

Kur’an, iffetli bireylerin onurunu muhafaza etmeyi toplumsal barışın temel şartı olarak görür. Bu bağlamda zina, iftira ve gizli ayıp arama gibi davranışlar ciddi şekilde yasaklanmıştır:

> “Zinaya yaklaşmayın. O, kesinlikle bir hayâsızlıktır ve kötü bir yoldur.” (İsra 17:32)

> “İffetli kadınlara zina isnadında bulunan ve dört şahit getiremeyenlere seksen sopa vurun ve artık onların şahitliğini asla kabul etmeyin.” (Nur 24:4)

Bu ayetler, bireyin iffetine yönelen saldırıların, hem cezai hem de toplumsal yaptırımlarla karşılaşacağını gösterir. Aynı zamanda Kur’an, bireylerin özel hayatının gizliliğine de büyük önem verir:

> “Birbirinizin gizli hallerini araştırmayın.” (Hucurat 49:12)

4. Korunmuş Beş Temel Değer (Makâsıd el-Şeria Yaklaşımıyla)

Kur’an’ın hükümleri, genellikle beş temel değerin korunması etrafında şekillenir:

Canın korunması (nefsi muhafaza)

Aklın korunması

Dinin korunması

Malın korunması

Neslin/iffetin korunması

Kur’an merkezli bir yaklaşımla bu beş temel değer, toplumsal düzenin ve bireysel özgürlüğün esaslarını teşkil eder.

---

Sonuç

Kur’an, can, mal ve ırz gibi temel insan haklarını ilahi bir emanet olarak görür ve bunlara yönelik her türlü ihlale karşı hem dünyevi hem ahlaki yaptırımlar öngörür. Kısas ve diğer cezai hükümler, intikam değil; adalet, denge ve caydırıcılık amacı güder. Bu nedenle Kur’an’ın cezai hükümleri, bireysel kinle değil, toplumun selameti, mağdurun hakkı ve failin ıslahı düşünülerek uygulanmalıdır.

---