İşte İsrâ Suresi 60. ayeti, "Beytü’l-Atîk", "şecer", "cennet" gibi temsilî sahneler ile ele alacağız.
UYARI / HATIRLATMA
Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.
Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.
Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz
Yazımıza devam edelim.
Ayet:
> “Hani sana, ‘Rabbin insanları kuşatmıştır’ demiştik. Sana gösterdiğimiz o rüyayı ve Kur’an’daki lânetlenmiş ağacı, insanlara bir deneme kıldık. Biz onları korkutuyoruz; fakat bu, onlarda büyük bir azgınlıktan başka bir şey artırmıyor.” (İsrâ 17/60)
1. Ayetteki Ana Unsurlar:
“Rüyâ” (رُءْيَا): Hz. Muhammed’e gösterilen bir “görsel temsil”. Bazı tefsirlerde bu, Miraç olarak yorumlanır. Ancak ayet açıkça onun bir “fitne / imtihan” olduğunu belirtir.
“Lânetlenmiş ağaç” (الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ): Kur’an’daki belirli bir anlatıya işaret eder. Bu anlatı doğrudan "şecer" (ağaç) kavramına dayanır.
“Fitne” (فِتْنَةً): Hem rüya hem de lânetli ağaç, insanları sınayan sembolik sahneler olarak sunulmuştur.
Bu iki temsil, maddi gerçeklikten ziyade temsili ve içsel hakikate dair sembollerdir.
---
2. Şecer (Ağaç) ve Lânet: Kur’anî Bir Temsil
Kur’an’da “şecer” sadece botanik bir varlık değil, bir bağlamın, zihinsel bir düzlemin, varlık algısının temsili olarak da geçer. Örneğin:
Tâ-Hâ 120: “Şu ağaca yaklaşma, yoksa zalimlerden olursun.”
Sâffât 62-68: Cehennem halkına “zakkûm ağacı” gösterilir, bu da cehennemin tam ortasında çıkar.
İsrâ 60’taki “şeceretü’l-mel’ûne” ifadesi, bu bağlamda “bilincin yozlaştırıldığı, hakikatin örtüldüğü bir bilgi ve yaşam biçimi”ni simgeler.
3. Rüya: Vahyin Temsili Bir Sahnesi
Buradaki “rü’yâ” fiili, sadece uyku rüyası değil, vahiysel bir vizyon anlamında da kullanılır. Hz. İbrahim’in oğlunu kurban etme olayındaki “inni erâ fî’l-menâm” (Sâffât 102) gibi.
İsrâ 60’ta geçen “rüya”, vahiy aracılığıyla gösterilen temsili bir sahnedir. Miraç anlatımıyla özdeşleştirilse de, ayetin ifadesi bu olayın kendisinden ziyade onun yol açtığı algı ve imtihan yönüne dikkat çeker.
---
4. Beytü’l-Atîk Bağlantısı: Temsili Mekân ve Bilinç Yolculuğu
“Beytü’l-Atîk” (Hac 29) kavramı, “kadim/özgür bırakılmış ev” anlamında, tarihsel bir yapıyı değil, özgürleştirici bilinci temsil eden bir yapıdır. Bu bağlamda:
Beyt: bilinç düzeyinde vahyin inşa ettiği hakikat alanı,
Atîk: şirkten, zorbalıktan, putçuluktan arındırılmış, özgürleştirilmiş yapı.
İsrâ 1’deki "el-Mescidü’l-Harâm"dan "el-Mescidü’l-Aksâ"ya yolculuk, aslında “temizlenmiş bilinçten daha ileri vahiy boyutuna geçiş”tir. Bu yolculuk da rüya ve şecer ile sembolleştirilen bilinç düzeyleriyle örtüşür.
---
5. Fitne Unsuru: Neden Temsilî Sahneler İmtihandır?
İsrâ 60’ta hem rüya hem lânetli ağaç birer fitnedir. Çünkü her ikisi de:
Gerçeği doğrudan değil, temsiller üzerinden sunar.
Yorum gerektirir, akıl ve kalp eylemini zorunlu kılar.
Taklitçi ve şekilci zihniyetler için sapma vesilesi olur.
Bu yüzden vahiydeki bu tür temsiller, tefekkür eden için derinlik, yüzeyde kalana ise sapma sebebidir.
---
6. Modern Bağlamda Yorum: Şecer ve Rüya Günümüzde Ne Anlatır?
Bugünün “lânetli ağaç”ları; ideolojiler, tüketim kültürü, sahte dinî otoriteler, dogmalar olabilir. Hepsi de insana “ebedîlik”, “iktidar”, “sahip olma” vaadiyle yaklaşır. Tıpkı Âdem kıssasındaki şeytanın yaklaşımı gibi:
> “Size ebedilik ve mülk ağacını göstereyim mi?” (Tâ-Hâ 120)
Bu "ağaçlar" bugün de birer fitne unsurudur. Çünkü insanı, özgürleştirici hakikatten (Beytü’l-Atîk bilincinden) uzaklaştırıp, şekilcilik, dünyevîlik ve şirkle kirlenmiş bir sahte cennete sürükler.
---
7. Sonuç: İsra 60, Hakikatin Temsili Diliyle Yüzleşme Çağrısıdır
İsrâ 60. ayet; Kur’an’ın temsili anlatım gücünü, hakikatle yüzleşmenin bedelini ve aklını kullanmayanların temsillerle sapabileceğini vurgular. “Rüya” ve “lânetli ağaç” gibi metaforlar, kişinin içsel yolculuğunda karanlıkla yüzleşmesi ve şekilden öze geçmesi için bir uyarıdır.
Tıpkı Beytü’l-Atîk gibi temsili yapılar nasıl hakikate yönelten işaretlerse, şeceretü’l-mel’ûne de hakikatten saptıran yolları temsil eder. Vahyin dili bu iki zıt yapıyı karşı karşıya koyarak insanı bilinçli tercihe ve arınmaya çağırır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder