Hikmet Nedir? İlahi Denge, Derinlik ve Yol Göstericilik 📖✨

📖✨Hikmet Nedir? İlahi Denge, Derinlik ve Yol Göstericilik

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

Yazımıza devam edelim.

---

Kur’an’da Hikmet Kavramı: Kavramsal ve İçeriksel Bir Değerlendirme

1. Hikmet: Etimolojik ve Kavramsal Temel

Kur’an’da “hikmet” (ḥikmah, الحِكْمَةُ) kelimesi, “ḥ-k-m” kökünden türemiştir. Bu kök, yönetmek, hükmetmek, engellemek ve sağlamlaştırmak gibi anlamlar taşır. Hikmet, sözlük anlamı olarak:

Bir şeyi yerli yerinde kullanma,

Karar verirken ölçü ve denge gözetme,

Doğruyu ve iyiyi ayırt edebilme gücü anlamına gelir.

Kur’an’da ise bu kelime, salt soyut bilgelik değil, ilahi kaynaklı, işlevsel ve ahlaki yönü olan bir kavram olarak kullanılır.

---

2. Hikmet, Vahiy ve Kitap ile Birlikte Anılır

Kur’an’da “hikmet” kelimesi çoğunlukla “kitap” kavramı ile birlikte geçer:

> “…O, sana kitabı ve hikmeti indirdi…”

(Bakara 2:151; Nisâ 4:113; Cuma 62:2)

Bu birliktelik, hikmetin:

Vahyin bir parçası olduğunu,

Kitap’ın sadece “bilgi” değil aynı zamanda hikmet içerdiğini,

Yani Kur’an’ın insanı yalnızca bilgilendirmediğini, aynı zamanda olgunlaştırdığını gösterir.

Kur’an’da hikmet; vahiy aracılığıyla öğretilen bir değer sistemidir. Bu sistem, insan davranışlarına yön verir, onları iyileştirir ve dengeye kavuşturur.

---

3. Hikmetin İşlevleri Kur’an’da Şöyledir:

a) Yerinde ve Adil Hüküm Verme Yetisi

> “(Davud’a) hikmet ve fasıl kelâm (hakkı batıldan ayıran söz) verdik.” (Sad 38:20)

Burada hikmet, adil yönetim, hüküm verme ve doğru kararlar alma bağlamında geçmektedir.

b) Derin Anlayış ve Öğüt Verme Yeteneği

> “Lokman’a hikmet verdik: Allah’a şükret!” (Lokmân 31:12)

Hikmet, burada ahlaki bilinç, şükür ve anlam bilgeliği bağlamında ele alınmıştır.

c) Peygamberlere Verilen İlahi Öğreti

> “İsa’ya İncil’i, içinde hidayet ve nur olan kitabı ve hikmeti verdik.” (Maide 5:110)

“…Onlara ayetlerini okur, onları arındırır, onlara kitap ve hikmeti öğretir…” (Bakara 2:129, 151; Âl-i İmran 3:164)

Bu ayetlerde hikmet; arınma, öğreti ve yaşam kılavuzu olarak tanımlanan vahiy sürecinin bir parçasıdır.

---

4. Hikmet: Denge, Ölçü ve Amaçlılık

Kur’an’da “hikmet” kelimesi, sadece bilgi ya da zihin düzeyinde bir yeti değil, ahlaki ve pratik sonuçlar doğuran bir ilahi ölçüdür.

Kur’an’ın kendisi için de “hikmet dolu” anlamına gelen “kitâbun hakîm” ifadesi kullanılır (Yûnus 10:1; Hûd 11:1; Lokmân 31:2). 

Bu, Kur’an’ın:

Anlamsız lafızlardan değil, ölçülü ve amaçlı öğretilerden oluştuğunu,

Her ayetin yerli yerinde olduğunu,

Yaşamı anlamlandıran, yönlendiren ve terbiye eden bir öğreti taşıdığını gösterir.

---

5. Hikmet, İman ve Takva ile İlişkilidir

Kur’an’da hikmet, takva sahibi olanlara verilen bir lütuf olarak sunulur:

> “Kime hikmet verilmişse, ona pek çok hayır verilmiştir.” (Bakara 2:269)

Bu ayet, hikmeti:

Allah’ın özel bir bağışı,

Derin kavrayış ve sorumluluk bilinci,

Düşünsel, ahlaki ve davranışsal olgunluk olarak tanımlar.

---

6. Kur’an’da Hikmet Sahipleri Kimlerdir?

Peygamberler: Hikmetin ilahi öğreti olarak verildiği ilk muhataplardır (Nisa 4:54, En’am 6:89).

Lokman: Hikmetiyle temsil edilen bilge bir şahsiyet (Lokman 31:12).

İnananlar ve Takva Ehli: Allah’tan hikmetle donatılan kimseler (Bakara 2:269).

---

Sonuç: Kur’an’da Hikmet Kavramı

Kur’an bağlamında “hikmet”:

Vahye dayalı bilgi ve bilinç,

Yerinde söz, ölçülü davranış ve derin kavrayış,

Ahlaki sorumluluk ve düşünsel olgunluk,

Yönetim, eğitim ve öğüt verme gücü anlamlarında kullanılır.

Kur’an’ın kendisi hikmetin kaynağı ve yoludur. Hikmet sahibi olmak, Kur’an’ı anlamak, yaşamak ve onunla ahlakı ve adaleti tesis etmektir. Dolayısıyla Kur’an’da hikmet, sadece bir bilgi değil, bir varoluş biçimidir.

---