Lokman’a Verilen Hikmet 📙

Kur’an’da Lokman’a Verilen Hikmet Üzerine Bir İnceleme

Kur’an-ı Kerim’de “Lokman” ismi yalnızca bir yerde, kendi adını taşıyan sûrede geçmektedir. Lokmân Sûresi’nin 12. ayeti, bu ismin geçtiği tek yerdir ve burada Lokman’a "hikmet" verildiği bildirilir:

> “Andolsun, Lokmân’a hikmet verdik: ‘Allah’a şükret’ (dedik). Kim şükrederse ancak kendi lehine şükretmiş olur. Kim de nankörlük ederse bilsin ki Allah hiçbir şeye muhtaç değildir, övülmeye layıktır.” (Lokmân 31:12)

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

Yazımıza devam edelim.

Bu ayetten yola çıkarak Lokman’a verilen “hikmet” kavramı, Kur’anî bağlamda oldukça derin ve yönlendirici bir içeriğe sahiptir. Kur’an’da "hikmet" kelimesi birçok kez geçer ve genellikle vahiy bilgisiyle bütünleşmiş derin kavrayış, isabetli hüküm verme yetisi, ahlaki sezgi ve yaşamsal denge bilgisi anlamlarına gelir.

1. Hikmetin Kaynağı: Allah’tır

Ayette geçen “Andolsun, Lokman’a hikmet verdik...” ifadesi, hikmetin doğrudan Allah tarafından verilen bir lütuf olduğunu ortaya koyar. Hikmet, insanın kendi çabasıyla elde edebileceği sıradan bir bilgi ya da dünyevi tecrübe değildir; ilahî bir bilgeliktir. Lokman’a bu bilgelik verilmiş, onun da bu hikmete ilk tepkisi şükür olmuştur.

2. Hikmetin Görünümü: Şükür

Kur’an’a göre hikmetli olmanın ilk göstergesi şükür bilincidir. Lokman’a verilen hikmetin hemen ardından gelen "Allah’a şükret" emri, hikmetin zihinsel değil varoluşsal bir yönü olduğunu gösterir. Yani hikmet, hayatı anlamlandırma biçimidir; varlıkla ilişkisini doğru kurabilen kişi, şükreden kişidir. Bu da Kur’an’ın ahlaki ve tevhidî mesajının bir yansımasıdır.

3. Lokman’ın Oğluna Öğütleri: Hikmetin Yansıması

Lokman Sûresi’nin devam eden ayetlerinde Lokman’ın oğluna verdiği öğütler, onun hikmet sahibi bir kişi olduğunun pratik örnekleridir. Bu öğütlerde:

Şirkten sakınma (31:13),

Ana-babaya iyi davranma (31:14),

Sorumluluğun evrenselliği (31:16),

Namazı dosdoğru kılma,

İyiliği emretme, kötülükten sakındırma,

Kibirlenmeme ve sesini alçaltma (31:17-19)

gibi temel ahlaki, sosyal ve varoluşsal değerler yer alır. Bu değerler, sadece bireysel öğütler değil, bir toplumun ahlaki omurgasını oluşturan ilkelerdir. Lokman’ın hikmeti, bu evrensel değerleri kavrayıp aktarma yeteneğindedir.

4. Hikmet ile Peygamberlik Arasındaki Fark

Kur’an’da Lokman’a “hikmet” verildiği belirtilir ama onun bir peygamber olduğuna dair açık bir bilgi yoktur. Bu da bize gösteriyor ki hikmet, sadece peygamberlere mahsus bir vasıf değildir. Her birey, Allah’a yönelerek, şükür ve ahlaki istikamette bir yaşam sürerek hikmete ulaşabilir.

5. Hikmet: Bilgiden Öte Bir Bilinç

Kur’an’da hikmet, yalnızca akıl yürütmeyle ulaşılan soyut bir düşünsel üstünlük değil, aynı zamanda amelî bir bilinç, yani eylemle bütünleşmiş bir idraktir. Lokman’ın oğluna verdiği öğütler, ahlakın akılla birleştiği bu yönü gösterir. Bu bakımdan hikmet, bilgiyi doğru yerde, doğru zamanda ve doğru biçimde kullanma yetisidir.

---

Sonuç: Lokman’ın Hikmeti Günümüz İçin Ne Söyler?

Lokman’a verilen hikmet, günümüz insanına ilahî bilgelikle yaşamanın mümkün olduğunu gösterir. Bilgi çağında yaşıyor olabiliriz; ancak bu bilgilerin ne kadarının hikmete dönüştüğü tartışmalıdır. Lokman’ın örnekliği, bireysel ahlak, ailevi sorumluluk, toplumsal davranış ve Allah ile kurulan ilişkinin dengesi açısından çağdaş insan için model niteliğindedir.

Kur’an’da Lokman’a verilen hikmet, hakikati yalnızca bilmekle değil, onu yaşamakla mümkün kılar. Bu da bizlere Kur’an merkezli bir yaşamın, yalnızca ibadetle değil, bilinçli bir hayat tarzı ile de mümkün olduğunu hatırlatır.

---