MESANİ İkişerli ve Zıtlık Temelli Anlatım ☯️

☯️ MESANİ İkişerli ve Zıtlık Temelli Anlatım 

Zümer Suresi 23. ayet, Kur’an’ın üslubuna, içeriğine ve etkisine dair derin bir tasviri içerir. Ayet şöyledir:

> اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُّتَشَابِهًا مَّثَانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ...

"Allah, sözün en güzelini – birbirine benzer, ikişerli (mesânî) bir Kitap olarak – indirmiştir..." (Zümer 39:23)

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

Yazımıza devam edelim.

Bu ayette geçen "مَثَانِيَ (mesânî)" kelimesi, “ikili, tekrarlanan, çift yönlü anlatım” gibi anlamlara gelir. Bu ifade üzerinde durarak Kur’an’ın anlatım biçimini anlamaya çalışalım:

---

1. “Mesânî” Ne Demektir?

Mesânî (مثاني), Arapça’da “sena” kökünden gelir ve “tekrarlamak, çiftlemek, ikiye katlamak” anlamındadır. Kur’an’da geçen bu ifade, Kur’an’ın mesajlarının:

tekrarlandığını (zikredilen hakikatler farklı bağlamlarda yinelenir),

ikili anlatım tarzı taşıdığını (örnek: zıtlıklar üzerinden anlatım),

çift kutuplu temalarla işlendiğini ifade eder.

---

2. Kur’an’daki “İkişerli” (Zıtlığa Dayalı) Anlatım Örnekleri

Kur’an’da hakikatlerin genellikle ikili zıtlıklarla sunulması, onun “mesânî” oluşunun açık örnekleridir:

a. İnanç–İnkar (Tevhid–Şirk)

İbrahim ve kavmi (En’am 74–79): Tevhid savunusu şirk inancına karşı çıkarılır.

Bakara 257: “Allah, inananların dostudur... Kâfirlerin dostları tâgûttur...”

b. Cennet–Cehennem

Rahman Suresi: “İki cennet” ifadesi (55:46–62)

Yasin 55–59: Ebrâr için nimetler – Mücrimler için ayrılık ve azap

c. Nur–Zulmet (Işık–Karanlık)

Nur Suresi 35–40: Allah’ın nuru – küfre dalanların karanlığı

Bakara 257: “Allah, iman edenleri karanlıklardan nura çıkarır; tâgût, kâfirleri nurdan karanlığa götürür.”

d. Hidayet–Dalalet

Fatiha Suresi: “Kendilerine nimet verilenlerin yolu – gazaba uğramışların ve sapmışların yolu”

Zuhruf 36–37: “Rahmân’ı görmezden gelene şeytanı musallat ederiz...”

e. Erkek–Dişi (Cinsiyet çiftliği)

Leyl Suresi 3–4: “Erkek ve dişiye andolsun...”

Zâriyât 49: “Her şeyi çift yarattık, düşünüp öğüt alasınız diye...”

---

3. Mesânî Aynı Konunun Farklı Surelerde Yinelenmesi de Olabilir

Bazı kıssalar (mesela Musa kıssası), farklı surelerde çeşitli yönleriyle anlatılır:

Musa’nın Firavun’la karşılaşması: A’raf, Taha, Kasas, Şuara surelerinde farklı boyutlarıyla işlenmiştir.

Bu da “mesânî”nin “tekrarlayan ama benzer olmayan anlatım” özelliğini gösterir.

---

4. Kur’an’ın Psikolojik Etkisi: “Tüyleri Ürperten”

Zümer 23’te bu anlatım tarzının etkisi şöyle tasvir edilir:

> “Rablerinden içleri titreyerek korkanların derileri ondan ürperir...”

Bu ifade, Kur’an’ın hem zihin hem de kalp üzerinde çifte etki bıraktığını, yani hem düşünmeye sevk ettiğini hem de ruhu derinden etkilediğini gösterir.

---

Sonuç

“Mesânî”, Kur’an’ın:

ikili anlatım tarzını (zıtlıklarla öğretim),

tekrarlayan ama çeşitli boyutlarda ele alan üslubunu,

çift yönlü (akıl ve kalbe hitap eden) mesaj yapısını ifade eder.

Bu, Kur’an’ın eğitici metodunun parçasıdır: Karşıtları birlikte sunmak, insanın kıyas yaparak öğrenmesini kolaylaştırır.