MESANİ İkişerli ve Zıtlık Temelli Anlatım ☯️
☯️ MESANİ İkişerli ve Zıtlık Temelli Anlatım
Zümer Suresi 23. ayet, Kur’an’ın üslubuna, içeriğine ve etkisine dair derin bir tasviri içerir. Ayet şöyledir:
اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُّتَشَابِهًا مَّثَانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ...
"Allah, sözün en güzelini – birbirine benzer, ikişerli (mesânî) bir Kitap olarak – indirmiştir..." (Zümer 39:23)
Bu ayette geçen "مَثَانِيَ (mesânî)" kelimesi, “ikili, tekrarlanan, çift yönlü anlatım” gibi anlamlara gelir. Bu ifade üzerinde durarak Kur’an’ın anlatım biçimini anlamaya çalışalım:
---
1. “Mesânî” Ne Demektir?
Mesânî (مثاني), Arapça’da “sena” kökünden gelir ve “tekrarlamak, çiftlemek, ikiye katlamak” anlamındadır. Kur’an’da geçen bu ifade, Kur’an’ın mesajlarının:
- tekrarlandığını (zikredilen hakikatler farklı bağlamlarda yinelenir),
- ikili anlatım tarzı taşıdığını (örnek: zıtlıklar üzerinden anlatım),
- çift kutuplu temalarla işlendiğini ifade eder.
---
2. Kur’an’daki “İkişerli” (Zıtlığa Dayalı) Anlatım Örnekleri
Kur’an’da hakikatlerin genellikle ikili zıtlıklarla sunulması, onun “mesânî” oluşunun açık örnekleridir:
a. İnanç–İnkar (Tevhid–Şirk)
İbrahim ve kavmi (En’am 74–79): Tevhid savunusu şirk inancına karşı çıkarılır.
Bakara 257: “Allah, inananların dostudur... Kâfirlerin dostları tâgûttur...”
b. Cennet–Cehennem
Rahman Suresi: “İki cennet” ifadesi (55:46–62)
Yasin 55–59: Ebrâr için nimetler – Mücrimler için ayrılık ve azap
c. Nur–Zulmet (Işık–Karanlık)
Nur Suresi 35–40: Allah’ın nuru – küfre dalanların karanlığı
Bakara 257: “Allah, iman edenleri karanlıklardan nura çıkarır; tâgût, kâfirleri nurdan karanlığa götürür.”
d. Hidayet–Dalalet
Fatiha Suresi: “Kendilerine nimet verilenlerin yolu – gazaba uğramışların ve sapmışların yolu”
Zuhruf 36–37: “Rahmân’ı görmezden gelene şeytanı musallat ederiz...”
e. Erkek–Dişi (Cinsiyet çiftliği)
Leyl Suresi 3–4: “Erkek ve dişiye andolsun...”
Zâriyât 49: “Her şeyi çift yarattık, düşünüp öğüt alasınız diye...”
---
3. Mesânî Aynı Konunun Farklı Surelerde Yinelenmesi de Olabilir
Bazı kıssalar (mesela Musa kıssası), farklı surelerde çeşitli yönleriyle anlatılır:
Musa’nın Firavun’la karşılaşması: A’raf, Taha, Kasas, Şuara surelerinde farklı boyutlarıyla işlenmiştir.
Bu da “mesânî”nin “tekrarlayan ama benzer olmayan anlatım” özelliğini gösterir.
---
4. Kur’an’ın Psikolojik Etkisi: “Tüyleri Ürperten”
Zümer 23’te bu anlatım tarzının etkisi şöyle tasvir edilir:
“Rablerinden içleri titreyerek korkanların derileri ondan ürperir...”
Bu ifade, Kur’an’ın hem zihin hem de kalp üzerinde çifte etki bıraktığını, yani hem düşünmeye sevk ettiğini hem de ruhu derinden etkilediğini gösterir.
---
Sonuç
“Mesânî”, Kur’an’ın:
- ikili anlatım tarzını (zıtlıklarla öğretim),
- tekrarlayan ama çeşitli boyutlarda ele alan üslubunu,
- çift yönlü (akıl ve kalbe hitap eden) mesaj yapısını ifade eder.
Bu, Kur’an’ın eğitici metodunun parçasıdır: Karşıtları birlikte sunmak, insanın kıyas yaparak öğrenmesini kolaylaştırır.
UYARI / HATIRLATMA
Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.
Yorumlar
Yorum Gönder