VAHYİN eksiksiz ve nihai olduğunu İLANI
.png)
Kur’an’da İkmâl ve İtmâm Kavramları
1. Kök ve Anlam Çerçevesi
-
İkmâl: Arapça كمل (kemel) kökünden gelir. “Tamamlamak, eksiksiz hâle getirmek, kemale erdirmek” anlamındadır. Bir şeyin nicelik yönünden eksiksiz hâle gelmesi vurgulanır.
-
İtmâm: Arapça تمم (temm) kökünden gelir. “Bitirmek, sonlandırmak, tamamına erdirmek” anlamındadır. Bir şeyin nitelik ve süreç açısından nihayete ulaşması vurgulanır.
Fark:
-
İkmâl → Eksik parçaları tamamlayıp bütün kılmak (daha çok “miktar” ve “kemal” odaklı).
-
İtmâm → Bir sürecin sona erdirilmesi, olgunlaştırılması (daha çok “süreç” ve “nitelik” odaklı).
2. Kur’an’daki Kullanımlar
A) İkmâl
En belirgin kullanım: Mâide 3
“Bugün sizin için dininizi kemale erdirdim (أكملتُ لكم دينكم), üzerinize olan nimetimi tamamladım (وأتممتُ عليكم نعمتي) ve sizin için din olarak İslam’dan razı oldum.”
Burada iki kelime yan yana kullanılır:
-
أكملتُ (ikmâl) → Dinin bütün unsurlarıyla eksiksiz hâle gelmesi. Artık yeni bir parça eklenmeyecek, yapı tamamlanmış.
-
أتممتُ (itmâm) → Allah’ın nimetinin süreç olarak tamamlanması. Bu, hem vahyin iniş sürecinin bitmesi hem de İslam toplumunun ilahî rehberliğe tam erişmesi anlamına gelir.
Ayetin dili, bu iki kelime arasındaki farkı çok net yansıtır. Dinin “kemale ermesi” (ikmâl) onun yapısal bütünlüğünü; nimetin “tamamlanması” (itmâm) ise sürecin sonuçlanmasını ifade eder.
B) İtmâm
Kur’an’da “itmâm” çok sayıda yerde geçer, genelde Allah’ın bir nimeti, vaadi veya sınav sürecini nihayete erdirmesi anlamındadır.
-
Bakara 150
“… ki üzerinizdeki nimetimi tamamlayayım (ولأتم نعمتي عليكم) ve doğru yolu bulasınız.”
Burada itmâm, hidayet sürecinin başarıyla sonuçlanmasını ifade eder.
-
Bakara 185
“… Oruç günlerini tamamlayasınız (ولتكملوا العدة) ve sizi doğru yola ilettiği için Allah’ı tekbir edesiniz.”İlginçtir, burada “tamamlama” için ikmâl değil itmam değil ikmâl formu (تكملوا) kullanılır çünkü “gün sayısı” bir miktar işidir. Ancak süreçle ilgili yerlerde itmâm kullanılır.
-
A‘râf 137
“Ve güzel söz, Rabbinin İsrailoğullarına verdiği söz tamamlandı (وتمت كلمة ربك الحسنى).”Burada “temme” kökü kullanılır; vaat edilen şeyin fiilen gerçekleşip tamamlanmasıdır.
-
Yûsuf 6
“… ve böylece Rabbin seni seçsin ve sana nimetini tamamlasın (ويتم نعمته عليك) …”Nimetin tamamlanması burada bir olgunlaştırma sürecinin bitişi anlamında.
3. Anlam Katmanları ve İnce Farklar
-
İkmâl → Daha çok miktar ve tamlık boyutu: Bir binanın tamamlanması, bir listenin dolması, bir sayının eksiksiz hâle gelmesi.
-
İtmâm → Daha çok nitelik ve sonuç boyutu: Bir yolculuğun bitişi, bir sınav sürecinin tamamlanması, bir nimetin hedefe ulaşması.
-
Kur’an’daki ince tercih:
-
Sayısal/miktar eksikliği gideriliyorsa: ikmâl
-
Süreç/olgunlaşma tamamlanıyorsa: itmâm
-
4. Vahiy Bağlamında Önemi
Mâide 3’teki ikmâl-itmâm birlikteliği, Kur’an’ın vahiy sürecinin sona erdiği günün aynı zamanda dinin eksiksiz hâle geldiği gün olduğunu vurgular.
-
İkmâl → Artık ek ayet gelmeyecek, yapısal bütünlük tamam.
-
İtmâm → Vahyin getirdiği ilahî rehberlik süreci olgunlaşmış ve insanlığa teslim edilmiş.
Bu yüzden, Mâide 3 hem metin bütünlüğünün hem de niteliksel olgunluğun ilanıdır.
5. Sonuç
Kur’an’da ikmâl ve itmâm kelimeleri benzer gibi görünse de, kullanıldıkları bağlamlar incelendiğinde şu fark ortaya çıkar:
-
İkmâl: Eksik parçaların tamamlanması, bütünlük sağlanması (nicelik boyutu).
-
İtmâm: Bir sürecin nihayete ermesi, olgunlaşması (nitelik boyutu).
Allah, hem dini kemale erdirmiş (yapısal bütünlük) hem de nimetini tamamlamıştır (süreçsel olgunluk). Bu iki ifade, vahyin hem eksiksiz hem de nihai olduğunu ilan eder.
UYARI / HATIRLATMA
Yorumlar
Yorum Gönder