Çarpıtılan Allah ve Rasulu Kavramı
Kur’an’da “Allah ve Resûlü” İfadesi: Tek Otorite mi, İki Ayrı Otorite mi?
Kur’an’da sıkça geçen “Allah ve Resûlü” kalıbı, ilk bakışta iki ayrı otoriteyi işaret ediyor gibi görünse de dilbilimsel ve bağlamsal analiz, bu ifadenin yalnızca Allah’ın otoritesini ifade ettiğini göstermektedir. Arapça’daki fiil uyumları ve zamir kullanımları, Resûl’ün Allah’tan bağımsız bir hüküm koyucu ya da mutlak itaate konu olan ikinci bir merci değil; vahyin tebliğ edicisi olduğunu ortaya koyar.
---
1. Giriş
Geleneksel anlayışta “Allah ve Resûlü” ifadesi, Allah’ın yanı sıra peygamberin de ayrı bir otorite olduğu düşüncesini beslemiştir. Bu anlayış hadis kültürünü, fıkhî yorumları ve peygamberin sözlerini dinî hüküm kaynağı haline getiren yaklaşımlara kapı açmıştır. Oysa Kur’an’ın dilsel incelikleri bu kalıbın Allah’ın tek otoritesini vurguladığını göstermektedir.
---
2. Dilbilimsel Analiz
Tekil Fiiller ve Zamirler
Kur'an'da "Allah ve Resûlü" ifadesiyle birlikte kullanılan fiil ve zamirler, itaatin ve hükmün tek bir merciye yöneldiğini gösterir. Bu durum, Arapça gramerinin incelikleriyle açıklanabilir.
- Örnek 1: İtaat Zamiri (Nur 24/54) "De ki: Allah'a ve Resûl'e itaat edin. Eğer ona (تُطِيعُوهُ / tutîʿûhu) itaat ederseniz, doğru yolu bulursunuz." Bu ayette, "ona" anlamındaki tekil zamir (ه), itaatin Allah ve Resûl'e değil, fiilen muhatap olunan Resûl'e yöneldiğini açıkça gösterir. Eğer itaat iki ayrı merciye yönelmiş olsaydı, Arapça dilbilgisinde ikil zamir olan "tutîʿûhumâ" kullanılması gerekirdi. Bu durum, insanların doğrudan Allah'a değil, O'nun gönderdiği elçi aracılığıyla O'nun hükümlerine uyduğunu vurgular.
- Örnek 2: Hüküm Fiili (Nur 24/48) "Aralarında hüküm vermesi için Allah'a ve Resûlü'ne çağrıldıkları zaman, onlardan bir grup yüz çevirir." Bu ayette geçen "hüküm vermesi için" anlamındaki "liyahküm" (لِيَحْكُمَ) fiili de tekildir. Bu fiil, hüküm verme yetkisinin iki farklı merciye değil, fiilen hükmü verecek olan Resûl'e ait olduğunu belirtir. Eğer hüküm iki merciye ait olsaydı, "liyahkumâ" şeklinde ikil fiil kullanılırdı.
"De ki: Allah'a ve Resûl'e itaat edin. Eğer ona (تُطِيعُوهُ / tutîʿûhu) itaat ederseniz, doğru yolu bulursunuz."
Bu ayette, "ona" anlamındaki tekil zamir (ه), itaatin Allah ve Resûl'e değil, fiilen muhatap olunan Resûl'e yöneldiğini açıkça gösterir. Eğer itaat iki ayrı merciye yönelmiş olsaydı, Arapça dilbilgisinde ikil zamir olan "tutîʿûhumâ" kullanılması gerekirdi. Bu durum, insanların doğrudan Allah'a değil, O'nun gönderdiği elçi aracılığıyla O'nun hükümlerine uyduğunu vurgular.
"Aralarında hüküm vermesi için Allah'a ve Resûlü'ne çağrıldıkları zaman, onlardan bir grup yüz çevirir."
Bu ayette geçen "hüküm vermesi için" anlamındaki "liyahküm" (لِيَحْكُمَ) fiili de tekildir. Bu fiil, hüküm verme yetkisinin iki farklı merciye değil, fiilen hükmü verecek olan Resûl'e ait olduğunu belirtir. Eğer hüküm iki merciye ait olsaydı, "liyahkumâ" şeklinde ikil fiil kullanılırdı.
3. Teolojik Çerçeve
Kur’an’da Resûl’e itaati emreden ayetler, özünde Allah’a itaati ifade eder. Çünkü Resûl, kendi adına değil, Allah adına konuşur (Necm 53/3–4).
“Allah ve Resûlü” kalıbı, Resûl’ün Allah’tan bağımsız bir güç ya da otoriteye sahip olduğunu değil, Allah’ın otoritesinin yeryüzündeki tebliğ kanalı olduğunu belirtir.
Bu ifade, “otorite”yi ikiye bölmek değil, vahyin kaynağı (Allah) ile vahyin tebliğcisi (Resûl) arasındaki bağı göstermektedir.
---
4. Tartışma
Geleneksel yorumlar “Allah ve Resûlü” kalıbını, “iki ayrı merciye mutlak bağlılık” şeklinde anlamış, böylece hadis ve sünneti bağımsız bir şer‘î kaynak olarak görme eğilimini doğurmuştur.
Ancak Kur’an’ın dilsel yapısı bu anlayışla çelişir. İtaat ve hüküm tekil fiillerle ifade edilir; bu da yalnızca tek otoritenin, yani Allah’ın, kast edildiğini gösterir.
Resûl’ün rolü ise, Allah’ın mesajını eksiksiz tebliğ etmekten ibarettir.
---
5. Sonuç
Kur’an’da “Allah ve Resûlü” ifadesi, iki ayrı otoriteyi değil tek otorite olan Allah’ı ifade eder. Arapça’daki fiil uyumları (tekil zamirler ve fiil formları) bunun dilsel kanıtıdır. Resûl’e itaati emreden ayetler, özünde Allah’a itaati emretmektedir. Dolayısıyla Kur’an merkezli bir okuma, dinî hüküm ve otoritenin yalnızca Allah’a ait olduğunu açıkça ortaya koyar.
Yorumlar
Yorum Gönder