Kuran’da Hedy Kavramı

Kur’an’da “هَدْي hedy” Kavramı: Gerdanlık Takılı Kurbanlık Hayvan

1. Köken ve Dilsel Anlam

• Kök harfleri: هـ د ي (h-d-y)

• Temel anlam: yönlendirmek, bir hedefe doğru sevk etmek.

• “Hedâ” → doğru yola iletmek.

• “Hedy” → belirli bir hedefe yönlendirilmiş şey.

• Cahiliye Araplarında “hedy”, Kâbe’ye doğru yola çıkarılan kurbanlık hayvan demekti. Bu hayvanlar boynuna gerdanlık (قلائد) takılarak işaretlenirdi. Böylece herkes onun hac veya umre için adanmış olduğunu bilir, ona dokunmazdı.

2. Kur’an’daki Kullanımı

Kur’an’da “hedy” kelimesi yalnızca hac/umre bağlamında ve gerdanlık takılmış kurbanlık hayvan anlamında geçer.

• Bakara 2:196

  "...Eğer engellenirseniz, kolayınıza gelen bir hedy gönderin..."
  Burada hedy, Mekke’ye ulaştırılması gereken kurbanlık anlamındadır.

• Maide 5:2

  "...Ve hedy’i, gerdanlık takılı olanları, Rablerinin rızasını arayarak gelenleri engellemeyin..."
  Burada “hedy” kelimesi, gerdanlık takılmış, nişanlı kurbanlık hayvanlar için kullanılır.

• Fetih 48:25

  "...Bekletilmiş hedy’nin yerine ulaşmasına da engel oldular..."
  Burada da hedy, Mekke’ye varamayan kurbanlık hayvanlardır.

3. Ne Değildir?

• Sıradan kurban değildir: Bayram kurbanı (udhiyye) veya günlük et dağıtma amaçlı kurban ile karıştırılamaz.

• Hayvan dışı armağan değildir: Kur’an’da hedy kelimesi, yalnızca fiziksel olarak Kâbe’ye yönlendirilen kurbanlık hayvan anlamında kullanılır.

• Zorunlu dinî vergi değildir: Bu, hac veya umrede belirli durumlarda (ör. ihramdayken engellenme, adak) borçlanılan bir ibadettir.

4. Anlamı

Kur’an’da “hedy” şu unsurları içerir:

• Fiziksel boyut: Gerdanlık takılmış, Mekke’ye doğru yola çıkarılmış kurbanlık hayvan.

• İbadet boyutu: Hac/umre sırasında teslimiyetin ve adanmışlığın sembolü.

5. Yanlış Anlamalar

• Halk arasında “hedy” kelimesi bazen bayram kurbanı ile eşleştirilir; bu doğru değildir.

• Bazı fıkıh kitaplarında “hedy” ile “udhiyye” aynı kategoride gösterilmiştir; Kur’an’da ise bağlamı tamamen hac/umre ile sınırlıdır.

• Hedy, günlük sadaka veya et dağıtma uygulamalarıyla ilgili değildir.

---

📌 Özet:

Kur’an’daki “hedy”, yalnızca hac/umre ibadetinde Kâbe’ye ulaştırılmak üzere yola çıkarılmış, gerdanlık takılı kurbanlık hayvan anlamına gelir. Kelimenin kök anlamı “yönlendirmek”tir; burada yön, doğrudan Kâbe’ye ve Allah’ın rızasına doğrudur.