Tesbih ve Kozmik İtaat

 

📿 YARATILMIŞLARIN TESBİHİ

🔤 Tesbih Kavramı

Tesbih kelimesi, Arapça “se-be-ha” fiilinden türemiştir. Bu kök; yüzmek, uzaklaşmak, akıp gitmek, hızlı hareket etmek gibi anlamlar taşır. Kur’an’da bu kök, gök cisimlerinin yörüngedeki düzenli hareketi için de kullanılır:

“Hepsi bir yörüngede akıp gitmektedir.” (Enbiya 21:33; Yasin 36:40)

Dolayısıyla tesbih, sadece “sözle Allah’ı yüceltmek” değil; aynı zamanda sürekli, kesintisiz, uyumlu ve sapmadan işleyen bir varoluşsal eylem demektir.

---

🌍 Kur’an’da Tesbih Eden Varlıklar

Kur’an’da birçok kez, göklerde ve yerde bulunan her şeyin Allah’ı tesbih ettiği bildirilir:

“Göklerde ve yerde olan her şey Allah’ı tesbih etmektedir.” (Hadid 57:1; Haşr 59:1; Saf 61:1)

Bu ayetlerde kullanılan fiil, geçmiş zaman kipindedir (sebbaha). Ancak Arapça’da bu kalıp, sadece geçmişi değil, süreklilik ve devamlılığı da ifade eder. Yani, tesbih bütün varlıkların her an yerine getirdiği bir gerçektir.

---

🌠 Tesbih ve Kozmik İtaat

Fussilet 41:11’de gök ve yere, “İsteyerek veya istemeyerek gelin” denilince onların “İsteyerek geldik” cevabını vermesi, evrenin Allah’a olan mutlak itaatinin ve tesbihinin sembolik bir ifadesidir.

Kur’an’da sıkça kullanılan intak (kişileştirme) üslubu, cansız varlıkların da sanki bilinçli varlıklarmış gibi Allah’a itaati ve tesbihi temsil etmesine aracılık eder. Örneğin:

• Cehenneme “Doldun mu?” denildiğinde onun “Daha var mı?” cevabı (Kaf 50:30)

• Yerin konuşup haberlerini anlatması (Zilzal 99:4)

Bu anlatımlar, tesbihin sadece dille değil, hal diliyle ve işleyiş düzeniyle de gerçekleştiğini gösterir.

---

🕊️ Tesbih Eden Diğer Varlıklar

Kur’an, sadece cansız varlıkları değil, canlıları da bu tesbihe dahil eder:

• Kuşlar:

  “Görmez misin; göklerde ve yerde bulunan her şey ve dizi dizi kuşlar Allah’ı tesbih ederler. Her biri kendi duasını ve tesbihini bilmiştir.” (Nur 24:41)

• Melekler:

  “Gök gürültüsü Allah’ı tesbih eder. Melekler de O’nun korkusundan (tesbih ederler).” (Ra’d 13:13)

Burada kuşların tesbihi, kendi yaratılış dillerine uygun bir bilinçli eylem olarak anlatılırken, meleklerin tesbihi de onların korku ve saygı dolu sadakatleriyle ilişkilendirilmiştir.

---

🌌 İnsan ve Tesbih

Kur’an, insana da bu evrensel tesbihe bilinçli bir şekilde katılma çağrısı yapar. Çünkü varlıkların yaratılış gereği tesbihi zorunlu iken, insana seçim hakkı verilmiştir. Bu nedenle insanın tesbihi, yalnızca hal diliyle değil, aynı zamanda iradeli bir teslimiyet ve bilinçli şükür ile değer kazanır:

“Ey iman edenler! Allah’ı çokça zikredin ve sabah-akşam O’nu tesbih edin.” (Ahzab 33:41-42)

---

🔍 Sonuç

Kur’an’a göre:

• Evrenin tamamı, yaratılış gayesine uygun biçimde Allah’ı tesbih etmektedir.

• Bu tesbih, sözle sınırlı değildir; varlıkların işleyiş düzeni, uyumu ve itaati de bir tesbihtir.

• İnsan ise bu evrensel tesbihe katılmakla yükümlüdür. İnsanın tesbihi, bilinçli bir tercih ve teslimiyetle anlam kazanır.

Özetle, tesbih evrensel bir eylemdir; varlıkların diliyle, işleyişiyle ve sadakatiyle Allah’ı yüceltmesidir.

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.

Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. 

Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻