Attığın Zaman Sen Atmadın, Allah Att
“Attığın Zaman Sen Atmadın, Allah Attı”: Kur’an’da Fiil, Fail ve Tevhid
1. Giriş
Kur’an’da insan fiilleri çoğu kez çift yönlü anlatılır: Görünürde insan yapar, fakat hakikatte Allah’tır yaratan. Bu çerçevenin en çarpıcı örneği Enfâl Suresi 17. ayettir:
“Onları siz öldürmediniz, Allah öldürdü. Attığın zaman sen atmadın, fakat Allah attı.”
Bu ifade, hem insan iradesi ile Allah’ın kudreti arasındaki dengeyi, hem de savaşın mahiyetini ortaya koyar.
---
2. Ayetin Bağlamı: Bedir Savaşı
Bedir, sayıca ve imkânca az bir topluluğun Allah’ın yardımıyla büyük bir orduyu yenmesidir. Burada Peygamber’in attığı bir avuç taş, düşman saflarında paniğe yol açmıştır. Olağan şartlarda bu sonuç mümkün değildir. Bu yüzden ayet, fiilin insana nispet edilmesini reddeder ve hakiki faili Allah’a bağlar.
---
3. Fiil ve Fail İlişkisi
Kur’an, insana eylem sorumluluğu yükler; fakat fiilin yaratıcısını Allah olarak gösterir.
İnsan irade eder ve çabalar (kesb).
Allah yaratır ve sonucu takdir eder (halk).
Bu, “sen attın – Allah attı” ikileminin özüdür: İnsanın eylemi olmadan süreç başlamaz, fakat sonucun doğmasını sağlayan Allah’tır.
---
4. Savaşta Fail Kimdir?
Ayetin vurucu noktası şudur:
“Siz öldürmediniz, Allah öldürdü.”
Savaşta müminler görünürde faildir ama aslında Allah’ın hükmünü icra etmektedir.
Bu, iki önemli sonucu doğurur:
1. Mümin savaşta katil olmaz, çünkü nefsi veya çıkarı için değil, Allah adına adalet için savaşır.
2. Zaferin sahibi insan değil, Allah’tır. Bu da mümini hem gururdan, hem de vicdan azabından korur.
---
5. Katil – Kıtal Ayrımı
Kur’an, katil ile kıtali ayırır:
Katil: Haksız, nefse dayalı öldürme → büyük günah (Maide 5:32).
Kıtal: Allah yolunda zulme karşı verilen savaş → meşru ve gerekli (Bakara 2:190).
Dolayısıyla Bedir’de öldürme, sıradan bir katillik değil, zulmün kökünü kazımak için Allah adına yürütülen bir kıtaldi.
---
6. Tevhidî Bakış Açısı
Bu ayet, tevhid öğretisinin özünü yansıtır:
Sorumluluk: İnsan kendi iradesinden sorumludur.
Kudret: Neticeyi yaratan Allah’tır.
Tevhid: Başarı insana değil, Allah’a aittir.
---
7. Günümüze Yansıma
Bugün bu ayet, savaşın ahlakî ölçüsünü de belirler:
Eğer savaş nefis, çıkar, iktidar içinse → katilliktir.
Eğer zulmü kaldırmak, mazlumu savunmak içinse → Allah adına kıtaldir.
Bu ayrım, müminin vicdanını ve inancını koruyan temel ilkedir.
---
8. Sonuç
“Attığın zaman sen atmadın, Allah attı” ayeti, insan fiillerinin görünürdeki yüzü ile hakikatteki kaynağını ayırır. İrade insana aittir, kudret Allah’a. Savaşta mümin, katil değil; Allah’ın hükmünü uygulayan bir vekildir. Böylece Kur’an, hem insanın sorumluluğunu hem de tevhid inancını dengeler.
“Attığın Zaman Sen Atmadın, Allah Attı”: Kur’an’da Fiil, Fail ve Tevhid
1. Giriş
Kur’an’da insan fiilleri çoğu kez çift yönlü anlatılır: Görünürde insan yapar, fakat hakikatte Allah’tır yaratan. Bu çerçevenin en çarpıcı örneği Enfâl Suresi 17. ayettir:
“Onları siz öldürmediniz, Allah öldürdü. Attığın zaman sen atmadın, fakat Allah attı.”
Bu ifade, hem insan iradesi ile Allah’ın kudreti arasındaki dengeyi, hem de savaşın mahiyetini ortaya koyar.
---
2. Ayetin Bağlamı: Bedir Savaşı
Bedir, sayıca ve imkânca az bir topluluğun Allah’ın yardımıyla büyük bir orduyu yenmesidir. Burada Peygamber’in attığı bir avuç taş, düşman saflarında paniğe yol açmıştır. Olağan şartlarda bu sonuç mümkün değildir. Bu yüzden ayet, fiilin insana nispet edilmesini reddeder ve hakiki faili Allah’a bağlar.
---
3. Fiil ve Fail İlişkisi
Kur’an, insana eylem sorumluluğu yükler; fakat fiilin yaratıcısını Allah olarak gösterir.
İnsan irade eder ve çabalar (kesb).
Allah yaratır ve sonucu takdir eder (halk).
Bu, “sen attın – Allah attı” ikileminin özüdür: İnsanın eylemi olmadan süreç başlamaz, fakat sonucun doğmasını sağlayan Allah’tır.
---
4. Savaşta Fail Kimdir?
Ayetin vurucu noktası şudur:
“Siz öldürmediniz, Allah öldürdü.”
Savaşta müminler görünürde faildir ama aslında Allah’ın hükmünü icra etmektedir.
Bu, iki önemli sonucu doğurur:
1. Mümin savaşta katil olmaz, çünkü nefsi veya çıkarı için değil, Allah adına adalet için savaşır.
2. Zaferin sahibi insan değil, Allah’tır. Bu da mümini hem gururdan, hem de vicdan azabından korur.
---
5. Katil – Kıtal Ayrımı
Kur’an, katil ile kıtali ayırır:
Katil: Haksız, nefse dayalı öldürme → büyük günah (Maide 5:32).
Kıtal: Allah yolunda zulme karşı verilen savaş → meşru ve gerekli (Bakara 2:190).
Dolayısıyla Bedir’de öldürme, sıradan bir katillik değil, zulmün kökünü kazımak için Allah adına yürütülen bir kıtaldi.
---
6. Tevhidî Bakış Açısı
Bu ayet, tevhid öğretisinin özünü yansıtır:
Sorumluluk: İnsan kendi iradesinden sorumludur.
Kudret: Neticeyi yaratan Allah’tır.
Tevhid: Başarı insana değil, Allah’a aittir.
---
7. Günümüze Yansıma
Bugün bu ayet, savaşın ahlakî ölçüsünü de belirler:
Eğer savaş nefis, çıkar, iktidar içinse → katilliktir.
Eğer zulmü kaldırmak, mazlumu savunmak içinse → Allah adına kıtaldir.
Bu ayrım, müminin vicdanını ve inancını koruyan temel ilkedir.
---
8. Sonuç
“Attığın zaman sen atmadın, Allah attı” ayeti, insan fiillerinin görünürdeki yüzü ile hakikatteki kaynağını ayırır. İrade insana aittir, kudret Allah’a. Savaşta mümin, katil değil; Allah’ın hükmünü uygulayan bir vekildir. Böylece Kur’an, hem insanın sorumluluğunu hem de tevhid inancını dengeler.
Yorumlar
Yorum Gönder