Kur’anı Sindire Sindire Okumak
İnzal Edilenin Tertillendirilmesi
Kur’an’da “kıraat, tilavet, tedris, tertil” gibi “okuma” anlamı taşıyan çeşitli kavramlar zikredilir. Bunlar arasında “tertil”, ilk inen ayetlerde emredilmiş olması sebebiyle ayrı bir öneme sahiptir. Rabbimiz, Müzzemmil Suresi’nde Kur’an’ın tertil ile okunmasını şöyle emretmektedir:
“Gecenin birazı hariç olmak üzere geceleyin kalk. Gecenin yarısında kalk, yahut yarısından biraz eksilt. Veya bunu artır ve tertil üzere Kur’ân’ı oku. Doğrusu biz senin üzerine ağır bir söz bırakacağız. Çünkü gece kalkışı daha etkili, söz bakımından da daha sağlamdır.” (Müzzemmil 2-6)
Tertil Kelimesinin Anlamı
Tertil, “r-t-l” kökünden gelen bir mastardır. Bu kök, “bir şeyin düzgün, muntazam ve inci gibi sıralı olması” anlamını taşır. Örneğin, ön dişlerin güzel ve nizami duruşu için “ratiletü’l-esnân” tabiri kullanılır.
Sözü tane tane, yavaş yavaş, düzenli ve acele etmeden ifade etmeye de “tertîlü’l-kelâm” denir. Dolayısıyla Kur’an’ın tertil üzere okunması, hem lafız hem de anlam bakımından üzerinde durarak, sindirerek, mesajını kavramaya çalışarak okumaktır.
Tertil ile Okumak
Kur’an, vahyin bizzat tertil üzere indirildiğini belirtir:
-
“Biz onu insanlara sindire sindire okuyasın diye (kısımlara) ayırdık ve onu peyder pey indirdik.” (İsrâ 105-106)
-
“Vahiy bitmeden önce Kur’an’ı okumada acele etme; ‘Rabbim, ilmimi artır’ de.” (Tâhâ 113-114)
Buna göre tertil, acele etmeden, düşünerek, anlamı sindirerek yapılan okumadır. Mümin, Kur’an’daki her ayeti kendi hayatıyla ilişkilendirerek okumalıdır. Örneğin, “Allah, hâkimlerin hakimi değil midir?” (Tîn 8) ayeti karşısında, “Hakim nedir? Hakimlerin hakimi nasıl olunur?” diye düşünüp sonunda, “Evet Rabbim, Sen hâkimlerin hakimisindir” diyebilmelidir.
Gece ve Tertil
Müzzemmil Suresi’nde tertil emrinin gece ibadetiyle birlikte zikredilmesi dikkat çekicidir. Kur’an’a göre gece, akşamın karanlığının çökmesiyle başlayıp sabah aydınlığına kadar sürer. Bu uzun zaman dilimi, “orta salât”a denk düşer.
“Gece kalkışı daha etkili”dir, çünkü gecenin sessizliğinde yapılan okumalar, mümini Allah’a daha yakın kılar, imanını pekiştirir. Böylece gündüz şehir hayatının zorluklarına –hakaret, tehdit, işkence ve baskılara– sabırla direnebilme gücü verir. “Ağır söz” olan vahyin gereklerini yerine getirmek için kalpte güç oluşturur.
Geceleyin tertil üzere Kur’an okumak bütün müminlere yöneltilmiş bir çağrıdır. Bu yalnız anlarda Kur’an ile buluşmak, insanı yılgınlıktan kurtarır, Allah’ın yardımına olan güvenini tazeler.
Tertil ve Acelecilik
İnsan aceleci yaratılmıştır:
“İnsan aceleci yaratıldı. Size ayetlerimi göstereceğim. Benden acele istemeyin.” (Enbiyâ 37)
Bu acelecilik, hem vahyin inişine hem de tertil ile okunmasına terstir. Furkan Suresi’nde, Kur’an’ın bir defada değil, parça parça ve tertil ile indirildiği vurgulanır (Furkan 32-33). Bu da gösteriyor ki, Kur’an ancak sabırlı, düzenli, derinlikli ve hikmetli bir okumayla anlaşılabilir.
Tertil’in Amacı
Kur’an’ın tertil üzere okunması:
-
Kişiyi disipline eder,
-
Mücadelede daha ağır sorumluluklara hazırlar,
-
Toplumsal değişim için gerekli olan bilgiyi kazandırır.
Nitekim Allah şöyle buyurur:
-
“Kur’an’ı okumam emredildi.” (Neml 92)
-
“Kendilerine kitabı verdiğimiz kimseler onu hakkıyla tilavet ederler. İşte onlar ona iman ederler. Kim inkâr ederse, işte hüsrana uğrayanlar onlardır.” (Bakara 121)
Sonuç
Vahiyle ilişki donuk ve mekanik değil; canlı, derin ve kavrayışlı bir ilişki olmalıdır. Tertil, Kur’an’ın mesajının kalplere işlemesi, hikmetli bir idrak oluşturması, müminin Allah’a huşu ile yönelmesi için bir yöntemdir.
Geceleyin tertil ile yapılan okumalar, bireyi güçlü bir şahsiyet kılar; hayatı Allah’ın muradına göre düzenleme bilinci kazandırır. Bu bilinçle hareket eden mümin, hem dünyada hem ahirette kurtuluşa erer.
Yorumlar
Yorum Gönder