Meleklerin İsimlendirilmesi ve Kur’anî Anlamı

-

Meleklerin İsimlendirilmesi ve Kur’anî Anlamı

Melek isimleri (Cebrâil, Azrâil, Mikâil, İsrâfil vb.) aslında Allah’ın iş ve oluşta (şe’n/emr) tecelli eden melekeleridir. Bunlar Allah’tan bağımsız varlıklar değil; O’nun tarihte, tabiatta, hayatta ve insanda ortaya çıkan güç ve kudretinin çeşitli yönlerini temsil eden sembollerdir. Ancak zamanla insanlar bu güçleri ve işleyişleri kişileştirerek bağımsız varlıklar gibi algılamışlardır.

1. İbranice Kökenler

Melek isimlerinin çoğu İbranice kökenlidir ve “-îl” eki Tanrı’yı ifade eder:

  • Cebrâ-îl: Tanrı’nın gücü

  • Azrâ-îl: Tanrı’nın durduruşu / engelleyici kudreti

  • Mîkâ-îl: Tanrı’nın övülüşü, tesbihi

  • İsrâf-îl: Tanrı’nın soluğu, nefesi

  • Sâmû-îl: Tanrı’nın işitişi / Tanrı’yı duyan

  • İsrâ-îl: Tanrı ile yürüyen / Tanrı’nın yürüyüşü

  • Rafâ-îl: Tanrı’nın yüceliği / Tanrı’ya yükselen

Yahudi kültüründe yaygın olan bu yapı, Kur’an’ın indiği dönemde de biliniyordu. Kur’an bu isimleri Allah’ın tekliğini vurgulayan bir bağlama yerleştirerek onları bağımsız “tanrısal aracılar” olmaktan çıkarıp “ilâhî melekeler” kavramıyla yeniden yorumladı.

2. Allah’ın Melekeleri Olarak Melekler

Kur’an perspektifinde:

  • Cebrâil → Allah’ın konuşma ve vahyetme kudreti

  • Mikâil → tabiat döngülerini ve mevsimleri yöneten kudret

  • Azrâil → ölümü gerçekleştiren kudret

  • İsrâfil → hayatı ve yeniden dirilişi başlatan kudret

Bunların tamamı Allah’ın iş ve oluşunun farklı görünümleridir. Kur’an, bu güçleri Esmâü’l-Hüsnâ ile merkezileştirerek bütün kudretlerin tek Allah’a ait olduğunu ilan eder. Böylece melek, bağımsız varlık olmaktan çıkıp ilâhî işleyişin sembolik ifadesine dönüşür.

3. Kur’an’ın Dönüştürücü Yaklaşımı

İlk muhataplar Allah’a inanıyor fakat O’nun “Samed” (bölünmez, başkasına muhtaç olmayan) olduğunu kabul etmiyorlardı. “Gökteki tanrı” anlayışı, yetkilerini alt tanrılarla paylaşan bir tasavvura dayanıyordu. Kur’an bu anlayışı reddetti ve bütün güçlerin yalnızca Allah’a ait olduğunu vurguladı.

Bu yüzden iman tanımı şu şekilde genişletildi:

“Kim Allah’a, melekelerine (işleyişlerine), peygamberlerine (elçilerine), kitaplarına (hitaplarına) ve ahiret gününe (hesap vereceği geleceğe) iman ederse, kopmaz bir kulpa yapışmıştır.”

4. Meleklerle Konuşma: Teşhis ve İntak

Kur’an’daki “Allah’ın meleklerle konuşması” anlatımı, metafiziği kavratmak için kullanılan teşhis (kişileştirme) ve intak (konuşturma) sanatlarıdır.

  • Yunus Emre’nin “Sordum sarı çiçeğe” ilahisinde çiçeği konuşturması,

  • Yusuf Has Hâcip’in Kutadgu Bilig’de adalet, mutluluk, akıl ve akıbeti şahıslaştırarak diyaloğa sokması

nasıl bir edebî yöntemse, Kur’an da tabiatı, insanın iç dünyasını ve olayları kişileştirerek konuşturur.

Dolayısıyla Allah’ın meleklerle, iblisle, dağlarla, yerle, vicdanla veya derilerle “konuşması”; bağımsız varlıklarla değil, tabiatın ve insanın içsel-dışsal dinamiklerinin sembolik temsilleriyle ilgilidir.

5. Şeytan: Kötülüğün Kişileştirilmesi

Melekler hayrı temsil ederken, şeytan kötülüğün kişileştirilmiş biçimidir. Kur’an’da şeytan, insandaki öfke, ihtiras, şehvet ve haset gibi “ateşten” dürtülerin sembolik ifadesidir. Hz. Peygamber’in, “Şeytan, insanın içinde kanın dolaştığı gibi dolaşır” sözü de bu içsel boyutu vurgular.

6. Melek, Melekut ve Mülk İlişkisi

Kavramların kök bağı:

  • Mülk: güç, egemenlik

  • Melik: güç sahibi özne

  • Meleke: gücün fiile dönüşmesi

  • Melek: bu fiilin tezahürü

  • Melekut: bu güçlerin tecelli ettiği alan

Dolayısıyla Allah, “el-Melik” olarak melekelerini kullanır, bunların sonucu olarak “melek”ler (tezahürler) ortaya çıkar. Bu işleyişin sahası “melekut”tur ve hepsinin mutlak sahibi yalnızca Allah’tır.

Sonuç

Kur’an’daki melek kavramı, bağımsız varlıklar fikrine değil, Allah’ın işleyişinin ve kudretinin farklı tezahürlerine dayanır. Melekler ve şeytanlar, evrenin ve insanın içsel-dışsal dinamiklerini kişileştirerek somutlaştıran sembollerdir.

Böylece Kur’an, Allah ile insan arasındaki ilişkiyi canlı ve dinamik bir bağlamda sunar: Allah hayatın, tarihin, tabiatın ve insanın içindedir; güçleri, isimleri ve melekeleriyle sürekli tecelli etmektedir.

Yorumlar

Yorum Gönder

Öne çıkan Makaleler

Kurana göre Sevgi ile Aşk ❤

-
Resim
❤ Kurana göre Sevgi ile Aşk Sevgi ile aşk arasındaki en belirgin ve temel fark; aşkın, daima sahip olmak ve sahip olunmak, sevginin ise anlamak ve paylaşmak üzerine kurulmuş ve kurgulanmış olmasıdır. Bu nedenle aşk tutkuyu , dolayısıyla tutsaklığı , sevgi ise merhameti , paylaşmayı, sorumluluğu, dolayısıyla ahlak ve var olmayı temsil eder. Ahlak ve var olma bir araya geldiğinde özgürlük tezahür eder.   Bunun için sevgi, bir duygu olmanın ötesinde bir   özgürleşme /özgürleştirme halidir. Ahlak ve özgürlük birbirinin varlık sebebidir. Biri olmadan diğeri olmaz. Olsa da varlığını devam ettiremez. Aşkta almak , sevgide vermek esastır. Aşk, görünüşü ve gücü; sevgi, emek ve sorumluluğu önemser. Şöyle de denebilir; aşk, aşıktan sorgusuz süalsiz bir bağlanmayı , sevgi ise sevenden, sevdiğine kol kanat germesini ister veya bekler. Birincisi benmerkezci ( çıkar/sahiplenme esastır ), ikincisi ise bizmerkezcidir ( ilke ve birliktelik/hayat esastır ). Dolayısıyla ilki hayat...
Read more »

YASAK MEYVE ? 🍎

-
Resim
ÂDEM KISSASI ve KAVRAMSAL ÇÖZÜMLEME A‘râf 7/19–27: “Ey Âdem! Sen ve eşin cennete yerleşin, dilediğiniz yerden yiyin; ancak şu ağaca yaklaşmayın, yoksa zalimlerden olursunuz.” Şeytan, onların örtülmüş çirkinliklerini ortaya çıkarmak için vesvese verdi ve dedi ki: “Rabbinizin bu ağacı size yasaklaması, sizin iki melek (veya melik) olmamanız ya da ebedî kalıcılardan kılınmamanız içindir. Gerçekten ben sizin iyiliğinizi isteyenlerdenim” diye yemin etti. Böylece onları aldatarak saptırdı. Ağaçtan tattıklarında, çirkinlikleri kendilerine açığa çıktı ve üzerlerini cennet yapraklarıyla örtmeye başladılar. Rableri onlara şöyle seslendi: “Ben sizi bu ağaçtan men etmemiş miydim? Ve şeytanın sizin apaçık düşmanınız olduğunu söylememiş miydim?” Dediler ki: “Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik. Eğer bizi bağışlamaz ve bize merhamet etmezsen, elbette hüsrana uğrayanlardan oluruz.” Allah dedi ki: “Birbirinize düşman olarak inin. Yeryüzünde bir süreliğine sizin için bir yerleşim ve geçimlik olac...
Read more »

Habibullah demek ŞİRKTİR 📣

-
📣 Habibullah demek ŞİRKTİR Allah SEVGİLİ Edinir mi?         Sevgili, en sevgili, çok sevgili, double sevgili… Türkçeye zimmetlenmiş karşılığı “habib”. Allah’a zimmetlendirilen karşılığı ise “habibullah”. Yani “Allah’ın sevgilisi”.     Habib kelimesi lugatta, kökeninde sevgi barındıran başka manalara da geliyor. Fakat halk arasında bildik “ sevgili ” manasını taşıyor.   Habibullah diye nitelenen insan,  Allah’ın “ Allah’ın resulü ve Nebilerin sonuncusu ” (33/40) olarak nitelediği Muhammed Peygamber’den (selam olsun) başkası değildir.   Peki bu sözün kaynağı ne olaki?  Allah’a mı ait, yoksa birileri tarafından O’na isnad mı ediliyor?    Her uydurulan yalan gibi bu da Allah'a  isnad edilen bir söz elbette.  Kur’an’ın hiçbir ayetinde “habibullah” ifadesi geçmemektedir.   Peki nasıl oluyor da bu sözcük geçmişten günümüze dek kendilerine “İslam toplumu” denen toplumlar tarafından Allah adın...
Read more »