KÖLELİK VE İSLAM 📜

📜 KÖLELİK VE İSLAM

KÖLELİK VE İSLAM: TARİHSEL ARKA PLAN

İslam dini geldiği dönemde, Arabistan coğrafyasında ve dünyanın birçok yerinde kölelik müessesesi yaygındı. Köleler; satın alma, miras, baskınla kaçırma, harp esirlerinin köleleştirilmesi ve köle bağışı gibi yollarla edinilirdi. Ancak İslam, köleliğin kaldırılmasına yönelik tedricî bir metot izlemiştir (Enfal/67, Muhammed/4).

MA MELEKET EYMANÜHÜM: ANLAM VE KAPSAM

Kur'an'da geçen "ما ملكت ايمانهم (ma meleket eymanühüm)" ifadesi genelde "cariyeler" olarak anlaşılmıştır. Ancak bu ifade, "sözleşmelerinin sahip oldukları" anlamına gelmekte ve belirli koşullar çerçevesinde himaye altında olan kadınları işaret etmektedir. Bu bağlamda, ifade edilen kişiler "kamunun himayesi altında olanlar"dır.

MA MELEKET EYMANÜHÜM VE NİKÂH MESELESİ

İslam dini, nikâhsız cinsel ilişkiyi zina; nikâhsız ve gönülsüz ilişkiyi ise tecavüz olarak kabul eder. "Ma meleket eymanühüm" ifadesiyle anlatılan kadınlarla cinsel ilişki, ancak belirli koşullarla ve nikâh ile mümkündür (Nisa/24, Nur/33). Bu durum, kadının himaye altında olmasına rağmen onurunun ve haklarının korunması içindir.

📖 “Ma Meleket Eymânukum” İfadesinin Geçtiği Ayetler

1. Nisâ Suresi 3. Ayet
   Yetim kızlarla evlenme konusunda adalet sağlanamayacağından korkulursa, ikişer, üçer, dörder kadınla evlenilmesi; adalet sağlanamayacağından korkulursa bir kadınla veya “ma meleket eymânukum” ile yetinilmesi önerilir.

2. Nisâ Suresi 24. Ayet
   Evli kadınların haram kılındığı, ancak “ma meleket eymânukum”un bu hüküm dışında tutulduğu belirtilir.

3. Nisâ Suresi 25. Ayet
   Hür mümin kadınlarla evlenmeye gücü yetmeyenlerin, “ma meleket eymânukum” olan mümin cariyelerle evlenebileceği ifade edilir.

4. Nisâ Suresi 36. Ayet
   Allah’a ibadet edilmesi ve “ma meleket eymânukum”a iyi davranılması emredilir.

5. Nûr Suresi 31. Ayet
   Kadınların ziynetlerini kimlere gösterebileceği belirtilirken, “ma meleket eymânuhunne” ifadesi kullanılır.

6. Nûr Suresi 33. Ayet
   Evlenmeye gücü yetmeyenlerin iffetlerini korumaları, “ma meleket eymânukum” olanlarla ilgili hükümler yer alır.

7. Nûr Suresi 58. Ayet
   “Ma meleket eymânukum” olanların, belirli vakitlerde izin alarak girmeleri gerektiği belirtilir.

8. Mü’minûn Suresi 6. Ayet
   Müminlerin iffetlerini korudukları, sadece eşleri ve “ma meleket eymânukum” ile ilişkide bulundukları ifade edilir.

9. Meâric Suresi 30. Ayet
   Benzer şekilde, müminlerin iffetlerini korudukları, sadece eşleri ve “ma meleket eymânukum” ile ilişkide bulundukları belirtilir.

10. Ahzâb Suresi 50. Ayet
    Peygamber’e helal kılınan kadınlar arasında “ma meleket eymânuke” ifadesi geçer.

11. Ahzâb Suresi 52. Ayet
    Peygamber’in evlenmesi haram kılınan kadınlar arasında “ma meleket eymânuke” ifadesi yer alır.

12. Ahzâb Suresi 55. Ayet
    Peygamber’in eşlerinin, “ma meleket eymânuhunne” karşısında tesettür zorunluluğundan muaf tutulduğu belirtilir.

Bu ayetlerde geçen “ma meleket eymânukum” ifadesi, tarihsel bağlamda kölelik ve cariyelik müessesesiyle ilişkilendirilmiştir. Ancak, bu kavramın günümüzde nasıl anlaşılması gerektiği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı yorumcular, bu ifadenin sadece köleleri değil, aynı zamanda belirli sözleşmelerle himaye altına alınan kişileri de kapsadığını belirtmektedirler.

Ayrıca, “ma meleket eymânukum” ifadesinin geçtiği ayetlerde, bu kişilerle olan ilişkilerde adalet, iffet ve sorumluluk gibi kavramların ön plana çıktığı görülmektedir. Bu da, İslam'ın kölelik kurumunu tamamen ortadan kaldırmayı hedefleyen tedrici bir yaklaşım benimsediğini göstermektedir.

 DEĞERLENDİRME

Kur’an, "ma meleket eymanühüm" ifadesiyle, tarihi bir gerçeği tedricî olarak kaldırmaya yönelmiş ve kadınların haklarını garanti altına almayı hedeflemiştir. Bu ifade, kişinin malı gibi sahip olduğu kadınları değil, belirli koşullar çerçevesinde kamunun himayesi altındaki kadınları işaret etmektedir.