Diri Diri Gömülen Kızlar
🕊️ Kur'an Perspektifinden "Diri Diri Gömülen Kızlar" (Mev'ûde)
Bu analiz, Câhiliye döneminin vahşi bir uygulaması olan kız çocuklarının diri diri gömülmesini (ve'd) Kur'an-ı Kerim'deki ayetler ışığında incelemekte; meselenin fiziksel cinayetten öte, imanî, ahlaki ve derin mecazi boyutlarını ortaya koymaktadır.
1. 📖 İlahi Sorgulama: Kıyamet Sahnesi
Konunun en çarpıcı anlatımı, adalet gününü tasvir eden ayetlerde geçer. Bu, sadece bir tarih anlatımı değil; ilahi adaletin tecelli ettiği ve cinayetin mağdura sorularak faillerin susturulduğu bir sorgulama anıdır:
Tekvîr Suresi 8–9:
"Diri diri toprağa gömülen kıza sorulduğunda: Hangi suçtan dolayı öldürüldü?"
- Anahtar Kavram: Mev’ûde (الموءودة) - Gömülmüş kız. Ayet, mağdurun suçsuzluğunu, katilin ise sorgulanmaya dahi gerek duyulmayacak kadar suçlu olduğunu ortaya koyar.
2. 🌍 Tarihsel ve Toplumsal Arka Plan
Kur'an'ın indiği Câhiliye toplumunda bu zulmün iki temel sebebi vardı: Ekonomik Korku ve Toplumsal Utanç.
Nahl Suresi 16/58–59:
"Onlardan birine bir kız çocuğu müjdelendiğinde, yüzü simsiyah kesilir, öfkesini yutar. Halktan gizlenir: 'Onu zilletle tutsun mu, yoksa toprağa mı gömsün?' diye düşünür. Bak, ne kötü hüküm veriyorlar!"
Kur'an, kız çocuğunu utanç kaynağı görme zihniyetini aklen ve ahlaken temelden yanlış ("ne kötü hüküm") bularak şiddetle kınar.
3. 💰 Temel Sebep: Rızık Endişesi ve Tevhid Sorunu
Kur'an, meselenin kökünü sadece bir sosyal sorun değil, aynı zamanda bir iman (tevhid) zafiyeti olarak teşhis eder. Bu uygulama, Allah'ın Rezzak (Rızık Veren) sıfatına güvensizliğin bir sonucudur:
İsrâ 17/31 & En‘âm 6/151:
"Fakirlik korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin. Onları da sizi de biz rızıklandırırız."
Kız çocuğunu öldürmek, rızık endişesiyle Allah'a güvenmemek, kendi hayatının ve rızkının ilahı olmaya kalkışmaktır.
4. 💫 Kur'an'ın Dönüştürücü Mesajı: Kız Çocuğu İlahi Nimettir
Kur'an, gömme zihniyetini kökten reddeder ve kız çocuklarını doğrudan Allah'ın ihsanı olarak tanımlayarak yüceltir:
Şûrâ 42/49–50:
"Göklerin ve yerin mülkü Allah’ındır. Dilediğine kız çocukları verir, dilediğine erkekler verir..."
Bu ayetler, kız çocuğunu bir yük değil, doğrudan Allah'ın lütfu olarak ilan eder. Dolayısıyla onu gömmek, ilahi takdire ve nimete isyan anlamına gelir.
5. 🌑 Diriyi Toprağa Gömmek (Ve'd): Mecazi Anlam Katmanları
"Diri diri gömmek (وَأْد – ve’d)" ifadesi, Kur'an'da sadece fiziksel bir cinayetten öte, zihinsel, kültürel ve ruhsal bir öldürme biçimini de güçlü bir şekilde sezdirir. Ayetlerin dili, bu derin mecaz alanına kapı aralar.
Kelimenin Kökü ve Anlam Katmanları
وَأَدَ (ve’de) kökü Arapça’da "toprakla örtmek, bastırmak, gizlemek" anlamlarına gelir. Bu kökten türeyen "mev’ûde (الموءودة)" ise "toprağa gömülmüş, üzeri örtülmüş kız çocuğu" demektir. Ancak Kur'an, bu kelimeyi seçerken yalnız bedensel bir öldürmeyi değil, insanlık onurunun, vicdanın ve merhametin örtülmesini de hedef alır. "Gömülmek" fiilinin içinde "örtmek", "susturmak", "yok saymak" gibi anlamlar da gizlidir.
Zihinsel ve Ruhsal Mecaz: "Diriyi Toprağa Gömmek"
Kur'an dili semboliktir; her zaman maddi eylemin arkasında manevi bir hakikat gösterir. "Toprağa gömmek" burada aynı zamanda şu anlamlara işaret eder:
- a) Yaşarken Öldürmek: Bir insanı — özellikle kadını, çocuğu, farklı olanı — konuşturmamak, bastırmak, susturmak, görünmez kılmak; yani "yaşarken toprağa gömmek". Günümüzde bu, kadının sözüne değer verilmemesi, eğitimden mahrum bırakılması, kendi kimliğinin bastırılması, "ailene leke getiriyorsun" diyerek özgürlüğünün öldürülmesi gibi biçimlerde tezahür eder. Bunların her biri modern "ve'd" biçimleridir.
- b) Fıtratı Gömmek: İnsanın içinde doğuştan var olan merhamet, adalet, vicdan duygusunu gömmektir. Kur’an’ın "mev’ûde"yi sorgulaması, aslında insanın kendi içindeki rahmet sesini öldürmesine yöneliktir. "Hangi suçtan dolayı öldürüldü?" (Tekvîr 81/9) sorusu, sadece o kıza değil, insan vicdanına yöneltilmiş bir sorgudur.
- c) Toplumsal Bilinci Gömmek: Kadının "hayatı taşıyan taraf" olarak görülmesi gerekirken, onu yok sayan toplum, aslında geleceğini gömmektedir. Diri diri gömülen sadece kız değil, bir toplumun kendi istikbalidir.
Kur’an’ın Retorik Üslubu: Şok Etmek İçin Seçilmiş Bir İfade
Kur’an, "öldürmek" de diyebilirdi. Ama bilerek "diri diri gömmek" tabirini seçti. Çünkü bu ifade, duyusal bir şok oluşturur, insan vicdanını sarsar ve cinayetin "soğukkanlı" değil, bilinçli bir bastırma olduğunu vurgular. Yani Kur’an sadece "öldürüyorsunuz" demiyor; "Yaşarken bastırıyorsunuz, üzerine toprak atıyorsunuz!" diyor. Bu ifade biçimi, ahlaki bir retorik dehasıdır.
İlahi Sorgunun Ahlaki Derinliği
"Mev’ûde sorulduğunda…" "Hangi suçtan dolayı öldürüldü?"
Kur’an burada faili değil, mağduru konuşturur. Allah, "Onu kim öldürdü?" diye sormaz, "Hangi suçtan öldürüldün?" diye sorar. Bu, insanlığın kendi sessizliğini yüzüne vurur. Failin adı bile geçmez — çünkü suçun büyüklüğü, bizzat suskunluğun kendisidir.
6. 🧭 Sonuç ve Evrensel Mesaj
Kur'an, tarihteki bu vahşeti anlatarak, aslında her çağda farklı biçimlerde yaşanabilecek bir zihinsel ve ahlaki öldürme biçimine dikkat çeker. "Mev’ûde"nin sorgulanması (Tekvîr 8–9), evrensel bir çağrıdır.
Bu bağlamda, "diri diri gömme" eyleminin farklı boyutları ve bunlara karşıt tutumlar şöyle özetlenebilir:
- Fiziksel boyutunda, Kur'an kız çocuklarını diri diri gömmeyi (Tekvîr 8–9) doğrudan cinayet ve zulüm olarak görürken, buna karşı kadın cinayetleri ve fiziksel şiddetin reddedilmesi gerektiğini vurgular.
- Ahlaki boyutunda, kadını aşağılamak ve utanılacak bir varlık görmek (Nahl 58–59) bir zihinsel öldürme biçimidir. Bunun günümüzdeki karşılığı; kadının eğitimden, özgür iradeden, söz hakkından mahrum bırakılması gibi zihinsel susturma ve bastırma eylemleridir.
- İnançsal boyutunda, bu davranışın temelindeki rızık korkusu ve Allah'a güvensizlik (İsrâ 31) bir şirk biçimi olarak ele alınır. Kur'an, buna karşı kadını Allah’ın nimeti olarak tanımayı (Şûrâ 49–50) emreden bir Tevhid bilinci sunar. Bu, kadını sadece "ekonomik yük" veya "toplumsal utanç" olarak gören zihniyetlerin reddedilmesidir.
- Evrensel boyutunda ise, "gömme" eylemi fıtratı, vicdanı ve rahmeti gömmek anlamına gelir. Bu da toplumsal bilinci, farklı düşünceleri ve merhameti bastırmanın karşısında duran bir anlayıştır.
Kur’an’ın amacı sadece bir dönemin suçunu hatırlatmak değil; insanın kendi içindeki "rahmet"i ve "vicdan"ı diri diri gömmemesini sağlamaktır. "Mev’ûde", her çağda bastırılmış, gömülmüş, susturulmuş hayat, rahmet ve vicdanın güçlü bir metaforudur.
Kur’an’ın sorusu, modern toplumlarda hâlâ yankılanmaktadır: "Hangi suçtan dolayı öldürüldü?"
UYARI / HATIRLATMA
Yorumlar
Yorum Gönder