Bir Sineğin Gölgesinde
Bir Sineğin Gölgesinde Tanrılık Taslayan İnsan
(Hac Suresi 73. Ayet Üzerine Modern Bir Okuma)
[72] "Kendilerine âyetlerimiz açık açık okunduğunda, inkârcıların yüzlerindeki hoşnutsuzluğu hemen fark edersin. Kendilerine âyetlerimizi okuyanlara neredeyse saldıracaklar. Onlara de ki: “Size şimdi bundan daha vahim olanı haber vereyim mi? Ateş! Allah onu inkâr edenler için belirledi. Ne kötü bir sondur o!”
[73] “Ey insanlar! Size bir örnek verildi; şimdi onu dinleyin:
Sizin Allah’tan başka çağırdıklarınız, hepsi bir araya gelseler dahi bir sinek bile yaratamazlar!
Ve eğer sinek onlardan bir şey kapacak olsa, onu ondan geri alamazlar.
Hem isteyen güçsüz, hem istenen.”
[74] “Onlar Allah’ın kadrini gereği gibi bilemediler. Şüphesiz Allah çok güçlüdür, mutlak galiptir.” (Hac, 22/72-74)
I. Hakikate Karşı Çıplak Öfke ve Sinek Misali
- ayet, tevhid (birleme) mesajını dinleyen inkârcının ilk tepkisini resmeder: öfke ve saldırganlık. Hakikat, nefsani arzuları putlaştıran insanın yüzüne çarpıldığında, mantık yerine hışım doğar.
Bu şiddetli tepkinin hemen ardından, 73. ayet, muhatabın yüzüne soğuk ve bilimsel bir acizlik gerçeğini vurur. İnsanların ilahlaştırdığı, uğruna öfkelendiği her şeyin ne kadar temelsiz olduğunu göstermek için devasa bir dağ, ya da sonsuz bir galaksi değil; bir sinek seçilir. Bu, Kur’an’ın sanatsal ve pedagojik dehasıdır: Büyüklük nicelikte değil, yaratma kudretinin kaynağındadır.
İnsan ne kadar bilgi, teknoloji veya güç elde ederse etsin, yaşamın özünü —canı, şuuru, nefsi— yaratamaz. Ona can veremediğin şeye nasıl taparsın?
II. Modern Putlar ve Yaratımın Kıvılcımı
Bugünün insanı, geçmişin taş putlarını yıkmış; ama onların yerine yeni putlar dikmiştir:
- Teknoloji: Sanal gerçekliği hakikat sanmak.
- Bilimsel Kibir: Bilimi bir araç değil, nihai amaç ve yaratıcı konumuna koymak.
- Ekonomik Güç: Parayı gücün ve onurun kaynağı kabul etmek.
- Yapay Zekâ: İnsan aklının bir ürünü olan makine zekâsını, insanüstü bir varlık olarak kutsamak.
Tüm bu yeni putlar, insanı “tanrılaşma” illüzyonuna sürükler. Ancak, Kur’an’ın sinek örneği bu illüzyonu tek darbede yıkar: “Bir sinek bile yaratamazlar.”
Bugün insan gen haritalarını çıkarabilir, klonlayabilir, hatta organ üretebilir; fakat can veremez. Sinek onların tabağından bir lokma kapsa, onu geri almaya bile güçleri yetmez. “Yaşamın kıvılcımı” hâlâ insana kapalıdır. Bu acizlik, tüm yapay tanrıların gücünün, bir sineğin kanat çırpışı kadar zayıf olduğunu gösterir.
III. Hem İsteyen Güçsüz, Hem İstenen: Gücün Gerçek Kaynağı
Ayetin en can alıcı son cümlesi, adeta tüm çağların özeti gibidir: “Hem isteyen güçsüz, hem istenen.”
- İsteyen (Tâlip) Güçsüzdür: Putu yapan da, ona sığınan da, teknolojiyi taptığı yere koyan da aynı idrak aczi içindedir. Hâlden anlayan, zarar verebilen ve fayda sağlayabilen bir Varlığa yönelmek yerine, kendi elleriyle veya zihniyle ürettiği aciz şeylere yönelmektedir.
- İstenen (Metlûp) Güçsüzdür: O tapınılan ister put, ister ekonomik sistem, isterse en gelişmiş yapay zekâ olsun; hepsi yaratılmıştır ve acizdir. Bir sineğe dahi hükmedemez, bir kırıntıyı bile geri alamaz.
Bu iki acizlik bir araya geldiğinde, 74. ayetteki nihai hakikat ortaya çıkar: “Onlar Allah’ın kadrini gereği gibi bilemediler. Şüphesiz Allah çok güçlüdür, mutlak galiptir.”
Putperestlik, Allah’ın hakkını ve gücünü idrak edememekten (kadrini bilememekten) kaynaklanan bir değer körlüğüdür. Güç, ne insanın elindedir ne de ürettiklerinde; güç, yalnızca yaratanın, yani el-Kaviyy, el-Azîz olan Allah’a aittir.
Sonuç: Bir Sineğin Aydınlattığı Tevhid Bilinci
Bir sineğin kanat çırpışı, insana haddini ve aczini hatırlatır. Kur’an’ın bu örneği, bilimin kibirle değil, tevhid bilinciyle yürütülmesi gerektiğini öğretir.
Gerçek ilim, yaratılışı anlamak, Yaratıcının kudretini tasdik etmek içindir; yaratıcıyı taklit etmek veya O’nun yerine geçmek için değil.
Hac Suresi’nin bu üç ayeti, çağlar boyu süren putperestlik döngüsüne keskin bir yanıt verir: Öfkeden (72), acizliğe (73), oradan da Mutlak Güç sahibi'nin (74) kadrini bilmeye giden bir idrak yolculuğudur bu. İnsan, kendi gölgesinde tanrılık taslamayı bıraktığında, evrenin ve bir sineğin sırrı ona açılacaktır.
UYARI / HATIRLATMA
Yorumlar
Yorum Gönder