KURANDAN DERSLER ÇIKARMAK 🌐: KURANDA NAMAZ VAKİTLERİ 🌗

🌗 KURANDA NAMAZ VAKİTLERİ

On beşinci yüzyılda inşa edilen ilk saatler ve saat kuleleri, Ortaçağ’ı sona erdiren önemli bir gelişme olarak tarih sahnesinde yer alır.

Zaman, tarihsel süreç içinde, mekanik saatin icadı ve ölçü birliğinin toplumsal yapılar içinde yayılmasıyla birlikte, doğrudan “yer” ve bedenle ilişkilendirilmişken, bu noktada Rönesans'ın zaman ve mekan kavramlarında yaptığı devrim, Aydınlanma hareketinin temellerini atmış ve modern düşüncenin ilk adımlarını atmıştır. Bu dönemde, doğa üzerinde insanın hakimiyet kurması, insanın özgürleşmesinin koşulsuz bir sonucu olarak görülmüştür.

Artık insan, kendini doğadan soyutlayarak özgürlüğünü kazanmıştır. 18. yüzyılda yaygınlaşan yürüyüş pratiği, doğanın bir manzaraya dönüşmesinin en belirgin göstergelerinden biridir.

Doğa, artık tarif edilemez olmaktan çıkmış, rasyonel bir biçimde düzenlenmiş ve bir bakıma fethedilmiştir. Sanayi Devrimi ile birlikte ise, mekan ve zamanın düzenlenmesi sadece insanın özgürlüğünü pekiştirmeyi amaçlamaktadır. Bu süreçte, zaman ve mekan Allah’ın kudretini yansıtmak yerine, insanın özgürlüğü için yeniden şekillendirilmiştir.

Bu bağlamda, salatın amacı da insanın manevi yücelmesini sağlamak ve onu topluma yararlı, iyi bir insan haline getirmektir. Bu doğrultuda salat, vücudun beslenmesindeki üç öğün gıda gibi, belirli vakitlerde yerine getirilmesi gereken manevi bir beslenme olarak şekillendirilmiştir.

Salat, insanın şuurunda Allah inancının sürekliliğini sağlamak amacıyla, her gün belirli vakitlerde yapılması gereken bir ibadet olarak öngörülmüştür. Din psikolojisi araştırmalarına göre, insanın içsel yönelişlerinin ihmal edilmesi, onu manevi anlamda kör bir varlık haline getirmekte ve toplumsal hayatta sağlıklı bir birey olmasına engel teşkil etmektedir.

Dolayısıyla, salat, insanın manevi beslenmesinin kesintisiz olmasını sağlayan bir ibadet olarak farz kılınmıştır.

Kur’an’da Salât ve Tesbih Vakitleri: Peygamberî Pratik ve Zaman Bilinci

Kur’an, zaman bilincini insanın manevi ve toplumsal inşasi için merkezileştiren bir vahiy kitabıdır. Bu bağlamda “salât” ve “tesbih” gibi ibadet kavramları, sadece ritüel birer eylem olarak değil; aynı zamanda günün belli dönemlerinde yoğunlaşan bilinç inşasının aracı olarak takdim edilir. Bu yazı, Kur’an’da salât ve tesbih vakitlerini, Peygamber'e has uygulamaları ve bu uygulamaların toplum için model olma boyutunu ele almaktadır.

---

1. Salât Vakitleri: Kur’anî Belirleme ve Prensipler

Kur’an, gün içinde sadece belli zaman dilimlerinde salât vakti tanımlar. Bu vakitler şunlardır:

a. Sabah Salâtı

> “Sabah salâtına şahit olunur.” (el-İsrâ 17:78)

Vakit: Güneşin doğmasından önceki zaman.

Eylem: Kur’an “dıştan okunur”. Zira “şahadet edilir” ifadesi, sesli kıraat anlamına işaret eder.

b. Akşam Salâtı

> “Güneşin kaymasından karanlığın basmasına kadar salât ikame et.” (el-İsrâ 17:78)

Vakit: Güneşin batımı.

Eylem: Kur’an sesli okunur. Bu da toplumun bilgilendirilmesi, salâtın duyulması için görülür.

c. Cuma Salâtı

> “Salât çağrısı yapıldığında Allah'ı anmaya koşun.” (el-Cumʻah 62:9)

Vakit: Gündüz (muhtemelen öğleye doğru) ancak iş ve ticaretin devam ettiği zaman.

Eylem: Salât ilan edilir ve cemaatle yerine getirilir. Dıştan sesli okuma bu toplumsal çağrıya hizmet eder.

d. Yatsı Salâtı (Nebevî Özellik)

> “Gecenin bir kısmında sadece sana mahsus nafile bir salât olarak uyan...” (el-İsrâ 17:79)

Vakit: Gece yarısından sonra.

Eylem: Kur’an, yine sesli olarak okunur. Bu, peygambere has olmakla birlikte, onun örneklik vasfı gereği ümmet de bunu model alarak eda edebilir.

---

2. Tesbih Vakitleri: Sessizlik ve Teemmül Anları

Kur’an’da tesbih, belirli vakitlerle sınırlandırılmasa da bazı dönemlerde özellikle vurgulanır:

a. Sabah ve Akşam

> “Rabbinin adını sabah akşam an.” (el-İnsân 76:25)

Eylem: Tesbih sessiz, içsel bir bilinç eylemidir. Kur’an dıştan okunmaz, içsel bir tefekkür vardır.

b. Günün Ortası ve Sonları

> “Göklerde ve yerde hamd O'nadır: günün sonlarında (ikindi) ve öğleye eriştiğinizde.” (Rum 30:18)

Bu vakitler, salât vakti olarak değil, tesbih vakti olarak sunulur.

c. Gecenin Derinliği Yatsı

> “Geceleri secde ederek ve ayakta durarak ibadet eden...” (ez-Zümer 39:9)

Eylem: Salâtla birlikte derin tefekkür ve tesbih birleştirilir. İçtenlik ve sessizlik esastır.

---

3. Günlük Hayatta Zaman Bilinci ve Düzen

Kur’an’a göre gündüz, çalışma ve arayış vaktidir; gece ise dinlenme ve manevî yoğunluk zamanı:

Gündüz = Çalışma, dağılma (en-Nebe 78:11)

Gece = Dinlenme, tesbih, salât (el-Furkân 25:47)

Bu düzen, hem biyolojik ritme hem de manevi inşaya uygun bir zaman pedagojisidir.

Kur’an’da giyinme, mahremiyet, ve salât (namaz) ile ilişkili olarak dikkat çeken ayetlerden biri, en-Nûr Suresi 58. ayettir. Bu ayet, özellikle çocukların ve hizmetçilerin belirli zamanlarda özel izinle içeri girmeleri gerektiğini söyler. Bu zamanların arasında salât vakitleri de vardır.

---

Nûr 58. ayet:

> "Ey iman edenler! Ellerinizin altında bulunanlar (köle/hizmetçi) ve sizden henüz ergenlik çağına ulaşmamış olanlar, sizden üç vakitte izin istesinler: sabah salâtından önce, öğle vakti elbiselerinizi çıkardığınızda ve akşam salâtından sonra. Bunlar sizin için üç mahrem vakittir. Bunların dışında ne size ne de onlara bir vebal yoktur. Birbirinizin yanına girip çıkarsınız. Allah ayetleri size böyle açıklar. Allah Alîm’dir, Hakîm’dir."

Ayette geçen üç mahrem vakit:

1. Sabah salâtından önce

2. Öğle sıcağında elbiselerin çıkarıldığı vakit

3. Akşam salâtından sonra

Dikkat edilirse öğlen vakti Salat olarak geçmemektedir.

---

SONUÇ: Salât Sesli, Tesbih Sessizdir; Peygamber Örnektir

Vakit Salât Tespih Kur’an Okunuşu Kaynak Ayetler

Sabah Salâtı Sesli İsrâ 17:78, Nûr 24:58

Akşam Salâtı Sesli İsrâ 17:78, Tâhâ 20:130

Cuma Salâtı Sesli Cumʻah 62:9

Yatsı (nebevi) Salâtı Sesli İsrâ 17:79, Müzemmil 73:1-6

Gün ortası öğle ve sonu İkindi Tesbihi Sessiz Rum 30:17-18

Gecenin derini Tesbihi Sessiz Zümer 39:9, İnsân 76:25

Kur’an’da salâtın zamanlarını, tesbihin vakitlerini ve Kur’an’ın sesli okunup okunmamasına dair prensipleri ortaya koymaktadır. Peygamber'e has kılınan gece salâtı yatsı olarak, ümmete örnek olmuş; sabah, akşam ve cuma salâtları da cemaatle ve sesli icra edilen bilinç eylemleri olarak Kur’an merkezli bir ritme oturmuştur.