UYARI / HATIRLATMA
Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın.
Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.
Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz
İhlas Suresi ve "Samed" Kavramı Üzerine Kur'an Temelli Bir Çalışma: Cevabı Olan Bir Soru mu?
---
1. Giriş: İhlas Suresi'nin Özelliği
Kur’an’da sadece 4 ayetten oluşan İhlas suresinde İhlas, "arındırma" anlamına gelir; bu bağlamda bu sure, Allah’ı tüm şirk unsurlarından ve eksiklik tasavvurlarından arındırarak tanıtır. İhlas kelimesi surede geçmez, ama sure bütünlüğü ile uyumludur.
---
2. Soru-Cevap Formatında Sure
İhlas Suresi, şu cümleyle başlar:
> قُلْ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ
De ki: O Allah biriciktir.
Bu ayetteki "قُلْ (de ki)" emri, aslında bir cevap formudur. Bu, Kur’an’da sıklıkla kullanılan bir yapı olup, bir sorunun cevabını içerdiğine işaret eder. Örneğin:
Soru (örtük): "Rabbiniz kimdir?"
Cevap (açık): "De ki: O Allah biriciktir."
Bu tür yapılar, Kur’an’da diğer yerlerde de görünür:
وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ ۖ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي... (İsrâ 17:85)
Sana ruhu sorarlar; de ki: Ruh, Rabbimin işindendir...
Yani İhlas Suresi, örtük veya açık bir şekilde yöneltilmiş olan bir "Allah kimdir?" veya "Rabbin sıfatları nedir?" sorusunun cevabıdır.
---
3. "Samed" Ne Demektir?
> ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ
Allah, es-Samed'dir.
“Samed” kelimesi Kur’an’da sadece burada geçer. Ancak anlamı, Kur’an bütünlüğü içinde kavranabilir.
Etimolojik Köken:
“Ṣ-M-D” kökü Arapçada dayanmak, yönelmek, başvurmak, içi dolu ve eksiksiz olmak gibi anlamlar taşır.
Eski Araplar “samed” kelimesini, ihtiyaç duyulan, sığınılan, karar verici merci anlamında kullanırdı.
Kur’an Bağlamında Anlam:
1. Hiçbir şeye muhtaç olmayan ama her şeyin kendisine muhtaç olduğu varlık
Bu anlam, şu ayetlerle desteklenir:
يَا أَيُّهَا ٱلنَّاسُ أَنتُمُ ٱلْفُقَرَآءُ إِلَى ٱللَّهِ ۖ وَٱللَّهُ هُوَ ٱلْغَنِيُّ ٱلْحَمِيدُ
(Ey insanlar! Siz Allah’a muhtaçsınız; Allah ise hiçbir şeye muhtaç değildir, övgüye lâyıktır.) (Fâtır 35:15)
2. Başvurulacak son merci, nihai otorite
Kur’an’da Allah’ın hükmüyle ilgili ayetlerde de bu mana vurgulanır:
إِنِ ٱلْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ
(Hüküm yalnızca Allah’a aittir.) (Yûsuf 12:40)
3. Eksiksiz, içi boş olmayan, tam olan
Bu, hem zatında hem fiillerinde kusursuz olduğu anlamına gelir.
Dolayısıyla Samed, tüm varlıkların kendisine yöneldiği, fakat kendisinin hiçbir şeye yönelmediği, muhtaç olmadığı mutlak otorite ve tamlık sahibi varlıktır.
---
4. Kur’an’da "Samed" Kavramının Yansıdığı Başka Yerler
Her ne kadar "es-Samed" kelimesi başka bir yerde geçmese de, bu sıfatın işlevsel karşılıkları birçok ayette görünür:
Hiçbir şeye benzememesi:
لَيْسَ كَمِثْلِهِۦ شَىْءٌ ۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلْبَصِيرُ (Şûrâ 42:11)
(O’nun benzeri hiçbir şey yoktur. O işitendir, görendir.)
Her şeyin O’na yönelmesi:
إِلَيْهِ يَصْعَدُ ٱلْكَلِمُ ٱلطَّيِّبُ وَٱلْعَمَلُ ٱلصَّـٰلِحُ يَرْفَعُهُۥ (Fâtır 35:10)
(Güzel sözler O’na yükselir, salih amelleri de O yükseltir.)
---
5. Sonuç: Soru Varsa, Cevap İhlas’tır
Kur’an’da birçok sure doğrudan ya bir soruya cevap ya da bir iddiaya karşı beyan şeklinde gelir. İhlas Suresi de bu kategoriye girer. Şöyle özetlenebilir:
Örtük Soru: “Allah kimdir?”, “Ne değildir?”, “O’nun eşi-benzeri var mıdır?”
Kur’an’daki Cevap: "De ki: O Allah’tır, biriciktir. Sameddir. Doğurmamış ve doğurulmamıştır. Hiçbir şey O’nun dengi olmamıştır."
---
Ek Not:
İhlas Suresi, Kur’an’ın özeti niteliğindedir. Allah’a dair üç temel ilkeyi içerir:
1. Zatî birlik: Allah birdir (ahad)
2. Mutlak otorite ve tamlık: Sameddir
3. Tenzih: Doğurmamış, doğurulmamıştır ve benzeri yoktur.
Bu yönüyle sure, sadece bir bilgi vermiyor, aynı zamanda şirk anlayışlarını reddeden bir manifestodur.
---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder