Dijital Çağda Fücûr: Sınır Tanımazlığın Yeni Yüzü
Kur’an’da “fücûr”, fıtratın örtülmesi, bozulması ve insanın kendisini hakikatten uzaklaştırması anlamına gelir. Dijital çağ ise bu süreci yalnızca bireysel bir sapma değil, algı mühendisliği ve kimlik aşındırma mekanizmaları üzerinden sistemli bir şekilde yürütmektedir.
Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.
Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz
Yazımıza devam edelim.
1. Kimlik Şişmesi ve Nefsî Teşhir Kültürü
Dijital medya, bireye sürekli kendini “sunma”, “gösterme” ve “onaylatma” baskısı oluşturur. Bu süreç:
Benliğin merkezileşmesine,
Sürekli “beğenilme” arzusu ile onay bağımlılığına,
Ve nihayetinde iç boşalmaya yol açar.
> Bu, Kur’an’da “nefsini ilah edineni gördün mü?” (Furkan 43) ayetindeki tanımın dijital çağdaki yansımasıdır.
Birey, hakikatle değil, gösterdiği suretlerle yaşamaya başlar. Artık öz değil, yansıma hâkimdir.
2. Mahremiyetin Ticarileştirilmesi
Fücûr, ahlaki sınırların aşılmasıdır. Bugün bu, mahrem olanın sergilenmesi ve pazarlanması biçimini almıştır:
Sosyal medya platformları, kişisel hayatı kamuya açmak için tasarlanmıştır.
Aile, ilişki, beden ve duygu artık tıklanabilir, satılabilir ve sömürülebilir ürünlerdir.
Bu da “fesâd” (bozgunculuk) kavramıyla da örtüşür:
> “Yeryüzünde bozgunculuk yapmayın.” (Bakara 11)
Buradaki fesad, sadece çevresel değil; toplumsal ve ahlaki dengenin bozulmasıdır.
3. Gerçekliğin Çözülmesi: Algı Fücûru
Kur’an’da fücûr, aynı zamanda hakikatin üzerini örtme fiilidir. Dijital çağda bu, “gerçeğin çarpıtılması” ile tezahür eder:
Derin sahtecilik (deepfake),
Yapay zekâyla oluşturulmuş sahte içerikler,
Bilgi kirliliği ve “algı yönetimi” politikaları.
Bu durum, hak ile bâtılın karıştırılması (teblis) olarak Kur’an’da ele alınır:
> “Hak ile bâtılı karıştırmayın.” (Bakara 42)
Burada fücûr, artık bireysel bir günah değil, bilişsel bir manipülasyon sistemidir.
4. Arzunun Sınır Tanımazlığı: Sonsuz Kaydırma
Sonsuz kaydırma (infinite scroll) mekanizması:
Bireyi sürekli tüketime sevk eder,
Zihni sabit kılamaz,
Tatmini sürekli öteler.
Bu, Kur’an’daki şu kavramla birebir örtüşür:
> “Nefsine uyan ve azgınlıkta aşırı giden kimse...” (Naziat 37)
Burada fücûr, dijital tasarımla sinir sistemine ve dikkat mekanizmasına işlenmiştir.
---
Takvânın Direnişi: Dijital Duruş
Kur’an’da takvâ, yalnızca ibadetle değil; yaşantının tüm alanlarında bilinçli sınır koyma ile ilişkilidir. Dijital çağda takvâ şu direniş biçimlerini alabilir:
1. Dijital Mahremiyet Etiği
Neyi paylaşacağını, neyi gizli tutacağını bilinçle seçmek,
Bedenin ve duyguların teşhirine karşı bilinçli direnç,
Tıklanmayan, ama değerli olanı seçmek.
2. Sanal Onaydan Bağımsız Kimlik
Beğeniye göre varlık tanımlamamak,
Sessiz kalabilmeyi, görünmeyi değil hakikati seçmek,
Bireyin kendiyle, Rabbiyle baş başa kalma yetisini koruması.
3. Gerçeklik Filtrelemesi
Bilgi doğrulaması (tahkik) ile içerik tüketmek,
Görselliğin büyüsüne kapılmadan özle temas kurmak,
Söylenenle söylenmeyeni ayıracak entelektüel takvâ geliştirmek.
---
Sonuç: Fücûr Sistemdir, Takvâ Bilinçtir
Dijital çağda fücûr, sadece bireysel zaaf değil, tasarlanmış ve teşvik edilmiş bir sistemdir. Takvâ ise buna karşı:
Bireysel bilinç,
Ahlaki sınır,
Fıtri dengeyi koruma becerisidir.
Kur’an’ın ifadesiyle:
> “Kim nefsini arındırırsa kurtulur. Kim onu örterse (fücûr), hüsrana uğrar.” (Şems 9–10)
---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder