Yanlış Algılanan Sözcükler: Arş
.png)
📖 5. Bölüm: Arş (عَرْش) – Somut Taht mı, İlahi Hükümranlık mı?
Kur’an’da Yanlış Algılanan Sözcükler Serisi
👑 Giriş: Gökteki Taht İmgesi Nereden Geldi?
Kur’an’da Allah’ın “arş” üzerinde oluşu anlatılırken, pek çok tefsirde bu şöyle resmedilmiştir:
-
Gökyüzünde dev bir taht
-
Allah’ın oturduğu ya da üzerinde durduğu fiziksel bir mekân
-
Meleklerce taşınan muazzam bir koltuk
Peki “arş” gerçekten somut bir taht mıdır, yoksa ilahi yönetim, egemenlik ve düzenin bir metaforu mudur?
Bu bölümde:
✅ “arş” kelimesinin kökenine,
✅ Kur’an’daki bağlamına
✅ ve tarihsel olarak nasıl antropomorfik bir taht imgesine dönüştürüldüğüne odaklanacağız.
📖 1. Ayetler: Arş Geçen Yerler
Kur’an’da “arş” 25 yerde geçer. Öne çıkan örnekler:
-
“Allah, gökleri ve yeri altı günde yarattı, sonra arş üzerine istiva etti (yükseldi).” (A’râf 7:54)
-
“Arşı taşıyanlar ve onun etrafında olanlar Rablerini hamd ile tespih ederler.” (Mümin 40:7)
-
“Arşın Rabbi olan Allah, onların söylediklerinden yücedir.” (Enbiya 21:22)
Bu ayetlerde “arş”, doğrudan bir taht olarak tanımlanmaz; hep ilahi hükümranlığın ve düzenin simgesi olarak karşımıza çıkar.
📌 2. Arapça Kelime Tahlili
📝 “Arş” (عَرْش)
-
Köken: “Arş” Arapçada hem “taht” hem de “yönetim merkezi” anlamına gelir.
-
Literal anlam: Hükümdarın oturduğu yüksek yer.
-
Mecazî anlam: Egemenlik, kudret, düzen.
📖 Kur’an bağlamında:
✅ Somut bir mobilya değil
✅ İlahi yönetim ve kudretin metaforudur.
🕎 3. İsrailiyat ve Tefsir Geleneği
📜 Yahudi Etkisi
Yahudi mistisizmi (Kabala), Allah’ın “göksel taht” üzerinde oturduğunu öğretir. Talmud’da arş, meleklerce taşınan bir taht olarak anlatılır.
✝️ Hristiyan Etkisi
İncil’de Tanrı’nın cennette oturduğu “ilahi koltuk” vardır.
💡 Bu imgeler, İslam tefsir geleneğine sızmış ve Allah’ın gökyüzünde devasa bir tahta oturduğu hayali oluşmuştur.
📖 4. Kur’an’da Bağlam: Arş Yönetim ve Kudret Sembolüdür
Kur’an’ın bütünlüğünde “arş”:
-
İlahi egemenliği
-
Evrenin düzenini
-
Mutlak yönetimi ifade eder.
🌊 “Arşı Su Üzerindeydi” (Hûd 11:7)
“O, hanginizin amelinin daha güzel olduğunu denemek için gökleri ve yeri altı günde yarattı. Ve O’nun Arşı su üzerindeydi...”
📌 “Su” kaosun, henüz form kazanmamış maddenin sembolüdür.
📌 “Arş” ise düzenin ve otoritenin başlangıcıdır.
✅ Burada anlatılan, fiziksel bir taht değil, Allah’ın yaratılış öncesi hükümranlığının metaforudur.
🏛️ 5. Arşın Taşınması: Fiziksel mi Metafor mu?
📖 “Ve o gün Rabbinin Arşını sekiz taşır.” (Hâkka 69:17)
📌 Çoğu tefsir bu ayeti 8 dev melek olarak yorumlar. Ancak bu, Kur’an bağlamında zayıf bir yaklaşımdır.
✅ Alternatif Okuma: 8 Melek Değil, 8. Gün
-
6 gün: yaratılışın tamamlanması
-
7. gün: dünya hayatı (şu anki düzen)
-
8. gün: ahiret ve ebedi düzen
📌 “Sekiz”, ahiretteki yeni kozmik düzeni temsil eder. Artık zamansal döngü (6+1) sona ermiş ve sonsuzluk devreye girmiştir.
💡 “Taşımak” (يحملون) → fiziksel yük değil, ilahi düzenin sorumluluğunu üstlenmek anlamındadır.
✅ Sonuç: Arş’ın Gerçek Yüzü
-
Arş = ilahi yönetim ve düzenin simgesi
-
Allah mekânla sınırlı değildir; O, yaratılmış mekânların ötesindedir.
-
“Sekiz” → ebedî düzenin metaforu
🕯️ Tefekkür Kutusu
“Allah’ı tahtlara hapsetmek, O’nu kendi zihinlerimizde küçültmektir. O, tahtların ve taşların ötesinde Mutlak Varlık’tır.”
Yorumlar
Yorum Gönder