Fıtrat Nedir ?
Fıtrat Nedir? – Varlığın Yarılması ve Kendine Dönüş
Giriş: Her Şeyin Başladığı Yarık
Fıtrat kelimesi, Arapça kökenli "f-t-r" fiilinden gelir ve bu fiil “yarmak, çatlatmak, içinden bir şeyi çıkarmak” anlamındadır.
“İftar” kelimesi de aynı köktendir; orucun "yarıldığı" zamanı ifade eder.
“Fâtır” ise Kur’an’da Allah’ın bir ismi olarak geçer: “Fâtıru’s-semâvâti ve’l-ard – gökleri ve yeri yararak var eden” (Fâtır 35:1). Bu bağlamda “fıtrat”, aslında varoluşun yarılması, gizli olanın ortaya çıkması, özün görünür hâle gelmesidir.
---
Yokluk Yoktur, Fıtrat Vardır
Modern bilim, varoluş hakkında bize şaşırtıcı şeyler söylüyor: Evrende mutlak bir yokluk yoktur. Hiçbir şey, hiçbir yerden, birdenbire çıkmaz. Bugün bedenimizi oluşturan elementler –karbon, demir, oksijen, azot– milyonlarca yıl önce yıldızların içinde pişmişti. Yani biz aslında evrenin kendisiyiz, onun evrilmiş haliyiz. Fıtrat, bu dönüşümün bilinç kazanmasıdır.
Kur’an da bu görüşle çelişmez; bilakis onu tamamlar. Rum Suresi 30. ayette şöyle der:
“Sen yüzünü, Allah’ın insanları üzerine yarattığı fıtrata çevir.”
(Fıtratallâhi elletî fataren-nâse aleyhâ...)
Burada açıkça bir "yarılıştan" ve bu yarılışın insana özgü doğal yöneliminden bahsedilir. Bu yönelim, insanın özüdür. Zorla dıştan yüklenen değil, içerden çağıran bir sestir fıtrat. Her bireyde zaten var olan hakikat eğilimi.
---
Fıtrat: Program Değil, Potansiyeldir
Geleneksel anlayışta fıtrat, çoğu zaman "insanın iyiye yönelimi" şeklinde tanımlanır. Oysa bu, eksik bir bakış açısıdır. Fıtrat, belirli bir ahlâk şablonu değil; daha çok varlıkla uyumlu olma hali, bir ontolojik istikamet demektir.
Her canlının, hatta her atomun bile fıtratı vardır. Çünkü her şey, “kendine özgü bir var oluş biçimi” ile yaratılmıştır. Bir kuşun uçması, bir nehrin akması, bir ağacın meyve vermesi ne kadar fıtrat ise, insanın anlam arayışı da o kadar fıtrattır.
Kur’an’da geçen “fıtrata uygun yaşamak”, dıştan gelen dini kalıpları uygulamaktan önce, içsel çağrıyı duymak ve ona kulak vermektir. Fıtrat, dıştan giydirilen bir elbise değil; içten büyüyen bir eldir.
---
Fıtrat Bozulur mu?
Evet, fıtrat örtülebilir. Zira Kur’an’daki “küfür” kavramı da tam olarak bunu anlatır: örtmek. Fıtrat örtülünce insan kendi özüne yabancılaşır. Bunun sonucu da zulümdür, şirk’tir, sapkınlıktır.
Ama yine Kur’an’a göre, insan fıtratını bütünüyle yok edemez. Örtse de bastırsa da o iç ses oradadır. Gecenin karanlığında bir çığlık gibi yankılanır.
---
Sonuç: Kendine Yönel, Özünü Hatırla
Fıtrat, yaratılışın hafızasıdır. Ne olduğumuzu, nereden geldiğimizi ve nereye ait olduğumuzu bize hatırlatır. Aslında herkes fıtratını bir yerlerde duymuştur; bir bakışta, bir acıda, bir yalnızlıkta, bir arayışta… İnsan, kendi yarığını arar. Ve kim o yarığı bulursa, içinden hakikat fışkırır.
Sen de kendine dön. Çünkü sen yokluktan gelmedin, gizlenmiş bir varlıktın sadece. Fıtrat, seni yeniden görünür kılacak o çatlamadır.
UYARI / HATIRLATMA
Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.
Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın.
Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.
Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz
Yorumlar
Yorum Gönder