Ayetler okununca Şeytan çarpmışa dönenler üzerine

Ayet Duyunca Şeytan Çarpmış Gibi Geri Çekilen Gelenekçi Zihniyet: Kur’an’a Alerjik Tepkiler Üzerine

Günümüzde kendini “dindar” olarak tanımlayan birçok insan, Kur’an’dan bir ayet duyduğunda irkilmekte, rahatsız olmakta ve adeta “şeytan çarpmış” gibi tepki vermektedir. Özellikle bu ayet, yerleşik bir hurafeyi, mezhepsel bir görüşü veya geleneksel bir uygulamayı sorguluyorsa, tepkiler daha da şiddetli hâl alır. Kur’an’ın kendisini referans alarak konuşanlara “mealci”, “sapık” veya “hadis düşmanı” gibi etiketlerle saldırılır. Bu tutumun altında yatan zihinsel ve inançsal sorunlar, doğrudan Kur’an’ın eleştirdiği bir tavırdır.

1. Kur’an’dan Kaçış: Ayetin Sözünü Taşımaya Tahammülsüzlük

Kur’an’ın kendisi, bazı insanların Allah’ın ayetleri karşısında neden rahatsız olduklarını şöyle açıklar:

 “Onlara Allah’tan gelen bir ayet okunduğunda, inkâr edenlerin yüzlerinden inkârı anlarsın. Neredeyse sana saldıracaklar.”

(Hac, 22/72)

Bu ayet, ayetle karşılaştıklarında öfkeye kapılan, yüzü şekilden şekle giren ve hatta fiziksel saldırıya yönelen bir zihniyet tipini anlatır. Bugün bu ruh hâli, mezhep otoritelerine ters düşen Kur’an ayetleri dile getirildiğinde ortaya çıkmaktadır.

2. Şeytanın Etkisi mi, Kur’an’ın Etkisi mi?

Kur’an’a yönelen bu alerjik tavrın arkasında, hakikate değil şekilciliğe bağlılık, dinî geleneği mutlaklaştırma ve şirk psikolojisi vardır. Çünkü Kur’an’ın ortaya koyduğu hakikat, atalardan devralınan yanlışları da sorgular:

 “Onlara ‘Allah’ın indirdiğine uyun’ denildiğinde, ‘Hayır! Biz atalarımızı üzerinde bulduğumuz yola uyarız’ derler.”

(Bakara, 2/170)

Kur’an’a değil, mezhebine, şeyhine ya da dinî liderine sadık olan bu zihin, Kur’an ayeti duyduğunda içsel bir çatışma yaşar. Çünkü zihninde yıkılması gereken putlar vardır.

3. Gözleri Var Görmez, Kulakları Var İşitmez

Kur’an’la muhatap olamayan bu zihniyet, duyularını kaybetmiş bir varlık gibi betimlenir:

“Onların kalpleri vardır, ama onunla anlamazlar. Gözleri vardır, ama onunla görmezler. Kulakları vardır, ama onunla işitmezler. Onlar hayvanlar gibidir, hatta daha da sapıktırlar.”

(A’râf, 7/179)

Bu tepki aslında şeytanî vesveseye açık bir aklın ürünüdür. Kur’an’ın saf çağrısı, kirletilmiş bir zihin tarafından “rahatsız edici” bulunur. Oysa bu rahatsızlık aslında kişinin içindeki bâtılı kaybetme korkusudur.

4. Kur’an’ı Susturmak İsteyenler

Kur’an, tarih boyunca susturulmak istenmiştir. Hatta ayetlerin açık okunmasına bile tahammül edilememiştir:

 “Bu Kur’an’ı dinlemeyin, okunurken gürültü yapın ki üstün gelesiniz.”

(Fussilet, 41/26)

Bugün de benzer bir tavır vardır. Ayet okuyan bir kişiye “Şimdi sırası mı?”, “Sen alim misin?”, “Bunu böyle yorumlayamazsın!” gibi susturma refleksleri gösterilir. Oysa bu, tarih boyunca hakikatle yüzleşemeyenlerin tipik tepkisidir.

5. Kur’an’dan Rahatsız Olanlara Karşı Uyarı

Kur’an’ın ayetlerinden rahatsızlık duyan, ayetle yüzleşmekten kaçan kişi aslında kendi inancını değil, atalarından devraldığı geleneği savunmaktadır. Bu durum, Kur’an’ın tabiriyle şirk ile iç içedir:

“Onların çoğu, Allah’a ortak koşmadan iman etmezler.”

(Yusuf, 12/106)

Kur’an’ın tevhid çağrısı, kalıplaşmış dinî yapıların sarsılmasını sağlar. Bu nedenle gelenekçiler Kur’an’a sığınmak yerine onu öteler, mezhep kitaplarını öne çıkarır, “ayet öyledir ama biz böyle anlamışız” diyerek ilahi sözü etkisizleştirme çabasına girerler.

Sonuç: Kur’an’a Yabancılaşmanın Tehlikesi

Bugün dindar görünen birçok kişinin Kur’an’a karşı içten içe bir soğukluk duyması, hatta ayetlerle karşılaştığında savunmaya geçmesi, Kur’an merkezli bir din anlayışının değil, hurafe temelli bir din tasavvurunun hâkim olduğunu gösterir. Ayeti duyunca irkilen bu zihinler, aslında “şeytan çarpmış gibi” tepki vermektedir; çünkü içlerindeki bâtıl, Kur’an’ın aydınlığına tahammül edememektedir.

Kur’an’ı savunmak, onu sloganla değil, ayet ayet yaşamakla olur. Gerçek iman, ayeti duyunca titreyen kalptedir; kaçan, saldıran veya çarpılan değil.