BEŞERDEN İNSANA "Derisi Görünen Canlıdan Vahyi Alan Bilince"
Kur’an’da “Beşer” Kavramı: Derisi Görünen Canlıdan Vahyi Alan Bilince
1. Giriş
Kur’an’ın insana dair kullandığı kavramlardan biri olan “beşer”, sadece etten ve kemikten oluşan bir varlık değil; bir tarafıyla yeryüzüne ait, diğer tarafıyla ilahî mesaja muhatap olabilecek bilinçli varlık olarak tanımlanır. Bu kavram, insanın fiziki yönünü ve biyolojik yapısını öne çıkarırken, aynı zamanda bu maddi temelin üzerine yüklenen ilahi sorumluluk ve potansiyel dönüşümü de ima eder.
2. Beşer: Kelime ve Kök Anlamı
“Beşer” (بَشَر), Arapçada “bir şeyin dış yüzü, üst derisi, görünen kısmı”, özellikle de “kılsız deri, açık ten, güzellik” anlamlarına gelir.
🔹 “بَشَر” , dış yüzeyin açığa çıkması anlamına gelir.🔹 “بَشَرَ” fiili, derinin soyulması, dış yüzeyin açığa çıkması anlamına gelir.🔹 “بَشِير (beşîr)”: Güzel yüzlü, müjde getiren🔹 “بَشَارَة (beşâre)”: Müjde, sevinç verici haber🔹 “مُبَشِّر”: Müjdeci peygamber
Bu kökten gelen bütün kelimelerde bir şeyin ortaya çıkması, görünür hale gelmesi, yüzün parlaması ve bedenin tenle temas eden kısmı ön plandadır.
📌 Bu yönüyle “beşer”:
Derisi dışarıdan görülebilen (kıllı hayvanlar gibi olmayan),
Maddî varlığı baskın,
Yeryüzü kökenli bir canlıyı ifade eder.
3. Kur’an’da Beşer Kavramının Kullanımı
Kur’an’da “beşer” kelimesi 36 kez geçer ve çoğunlukla insanın bedensel ve biyolojik özelliklerini, yeme-içme, cinsellik, doğum ve ölüm gibi ortak zaaflarını anlatmak için kullanılır.
🔸 Fizikî Yaratılış Bağlamında:
Hicr 28-29:“Rabbin meleklere şöyle dedi: 'Ben kuru bir çamurdan şekillenmiş bir beşer yaratacağım. Ona ruhumdan üflediğimde, hemen ona secdeye kapanın.'”
Sad 71:“Rabbin meleklere demişti ki: 'Ben çamurdan bir beşer yaratacağım.'”
Bu ayetlerde beşer kelimesi, insanoğlunun maddi yaratılış aşamasına vurgu yapar. Ruh üflenmeden önceki organik ve bilinçsiz hali temsil eder.
🔸 Vahyin Muhataplığı ve Şaşkınlık:
Kur’an’da “beşer” kelimesi, bazı toplulukların peygamberlere karşı önyargılı yaklaşımını da ifade eder.
Kehf 110:“De ki: Ben de ancak sizin gibi bir beşerim. Ancak bana ilahınızın tek bir ilah olduğu vahyediliyor…”
Müddessir 24-25:“Dedi ki: Bu (Kur’an) başka değil, uydurulmuş bir sihirdir! Bu, sadece bir beşer sözüdür!”
Kamer 24:“(Semud kavmi) dediler ki: İçimizden sadece bir beşere mi uyacağız?!”
Bu ifadelerde, insanlar Allah’ın elçi olarak bir “beşer” göndermesini küçümsemişlerdir. Beşer olmak, onların gözünde sadece yemek yiyen, pazara çıkan, acıkan ve ölen sıradan bir varlık olmakla sınırlıdır.
4. Beşer ile İnsan (İnsân) Arasındaki Fark
Kur’an’da "beşer" ve "insan (insân)" kelimeleri eşanlamlı değildir.
| Kavram | Anlamı | Vurgu |
|---|---|---|
| Beşer | Fizikî varlık, biyolojik yapı | Maddî taraf |
| İnsan | Bilinçli, akleden varlık | Ruhsal-aklî taraf |
5. Temsilî Yorum: Beşerlikten İnsanlığa
Kur’an’da beşer sözcüğü, insanın henüz ham, işlenmemiş, gelişmeye açık tarafını temsil eder. Bu yönüyle beşerlik, bir eksiklik değil; bir başlangıç noktasıdır.
Tıpkı tohumun toprağa düşmesi gibi:
Beşer, topraktan türeyen maddî varlıktır.
Vahiy, beşer varlığın içine üflenen bilinçtir.
İnsan, beşerlikten bilinçle olgunlaşan sonuçtur.
Beşer:
Yer, içer, çiftleşir, çoğalır, korkar, kaçar, unutur…
İnsan:
Sorgular, anlar, yüzleşir, iman eder, sorumluluk alır.
Bu anlamda Kur’an’ın çağrısı, beşerliği inkâr etmek değil, beşerliği insana dönüştürmektir.
6. Sonuç: Kur’an’da Beşer Varlığın Anlamı
Kur’an’da “beşer” kelimesi, insanın aşağıdan yukarıya doğru gelişebilecek varoluş çizgisinin ilk halkasıdır. Vahiy ile buluşmamış, aklını işletmemiş, kalbini terbiye etmemiş her insan, hâlâ bir beşer olarak kalabilir.
Kur’an’ın mesajı:
İnsanı sıradan “beşer” düzeyinde görmeyin,
Beşer olan nebinin taşıdığı ilahi mesajın büyüklüğünü kavrayın,
Kendinizi “beşerî zaaflar” ile sınırlandırmayın, vahiy ile insanlaşın.
Yorumlar
Yorum Gönder