KURANDAN DERSLER ÇIKARMAK 🌐
· BU
EMİRLERİ NASIL YERİNİ GETİRİYORSUNUZ 🔻⬇️
· SALAT
1 (Kök Anlam; Destek) 🧲
· SALAT
2 "Din Adına Yapılan Her Eylem" 🧲
· SALAT
3 ( Vahye Bağlılık mı, Boş Ritüel mi?) 🧲
· SALAT
7 (GENEL DEĞERLENDİRME) 🔧🧲
· SALAT
KAVRAMININ GÜNCEL ÖRNEĞİ
· Yetime
Baktın mı? Kur’an’da Salât ve Sosyal Vicdan
· NAMAZ
KILMAYI KİM ÖĞRETTİ? 🧲
· Allah
(haşa) namaz mı kılıyor?😱
1. Ayet: “Kitap ehlinden ve müşriklerden inkâr edenler, kendilerine apaçık bir delil gelinceye kadar (o küfürden) ayrılacak değillerdi.”
Şaşırtıcı ne?
Kur’an’da "küfür" genellikle müşriklerle ilişkilendirilir sanırız ama burada Yahudiler ve Hristiyanlar da doğrudan "inkârcı" olarak niteleniyor! Yani sadece putperestler değil, kitap ehli olanlar da — kendilerine gerçek hakikat gelinceye kadar — "kâfir" olarak sınıflandırılmış!
💥 Kitap ehlini otomatik "ehli kurtuluş" zannetmek bu ayette çöküyor.
“Kitap ehlinden ve müşriklerden...”
Aynı cümlede yan yana konmuşlar.
Şaşırtıcı ne?
Kur’an onları bir kefeye koyuyor. Oysa tarihsel olarak bu iki grup birbirine karşı! Ama burada vahiy dışı sistemler aynı yerde anılıyor: Çünkü hakikatten uzaklaşınca isimlerin pek önemi kalmaz.
🤯 Vahyin gözünde tek ölçü: Hakikatle bağın var mı?
2. Ayet: “Allah’tan gelen bir elçi, tertemiz sahifeleri okuyan...”
Şaşırtıcı ne?
"Beyyine" kelimesi tek başına belirsiz. Arapça'da "apaçık delil" demek ama bu delil bir kişi mi, bir kitap mı, bir olay mı? Ayet açıklıyor: Elçi!
Yani buradaki "beyyine" Kuranı okuyan Nebi’dir. Apaçık delil, bir insandır. Vahiy ve örnekliğiyle apaçıklık kazandıran Kur’an.
🧠 "Delil" artık sadece bilgi değil, yaşayan bir hakikat!
4. Ayet: “Kendilerine kitap verilmiş olanlar, ancak kendilerine beyyine geldikten sonra ayrılığa düştüler.”
Şaşırtıcı ne?
Burada dini parçalayanlar kitapsızlar değil, kitap ehli!
Yani hakikatin bilgisi ellerindeydi ama egoları, çıkarları, hizipçilikleri onları böldü.
📌 Vahiy karşısında karşıtlık en çok dinî otoritelerden gelir!
5. Ayet: "Onlar, sadece Allah’a ihlasla kulluk etmeleri, namazı dosdoğru kılmaları ve zekât vermeleri için emrolunmuşlardı."
Şaşırtıcı ne?
Bu ayette tüm dinlerin özü üç maddeye indirgeniyor.
Ne karmaşık ritüeller, ne teolojik tartışmalar:
İhlâs – saf bağlılık,
Salât – bilinçli duruş,
Zekât – arınma ve paylaşım.
🎯 Din: İçi boş formlar değil, özde ve eylemde saflık.
6. Ayet: “İnkâr edenler – kitap ehli olsun, müşrik olsun – işte yaratıkların en şerlisi onlardır.”
Şaşırtıcı ne?
En şerli yaratıklar; sadece Allah’ı tanımayanlar değil, Allah’ın mesajı kendisine ulaşmış olmasına rağmen onu reddedenler.
Yani sorun cehalet değil, bilerek sırt çevirmek.
📌 Kur’an’a göre “şer”, akıl, kalp ve vicdan işbirliğiyle hakikati örmektir.
7. Ayet: “İman edip salih amel işleyenler, yaratıkların en hayırlısıdır.”
Şaşırtıcı ne?
Zıtlık çok net: En şer – en hayırlı.
Kur’an burada ontolojik bir ayrım yapıyor. Yani bu, sadece ahirette değil, bu dünyada da var:
Sen kimliğini bu tercihle inşa edersin.
⚖️ Her insan, her gün "beyyine" karşısında bir şeye dönüşüyor: ya hayırlı bir nefis ya da karanlık bir varlık.
UYARI / HATIRLATMA
Kur’an, salât ibadetini günün belirli zamanlarına yerleştirir. Bu vakitlerin her biri, farklı bilinç ve manevi yoğunluk düzeyleriyle ilişkilidir.
Hûd Suresi 114. ayet
“Gündüzün iki ucunda ve gecenin yakın saatlerinde salâtı ikame et. Çünkü iyilikler, kötülükleri giderir. Bu, hatırlayanlar için bir öğüttür.” (Hûd 11:114)
“Sabah salâtına şahit olunur.” (İsrâ 17:78)
Vakit: Güneşin doğmasından önce.
Eylem: Kur’an sesli okunur. “Şahadet edilir” ifadesi, bu vaktin sesli kıraate işaret ettiğini gösterir.
“Güneşin kaymasından karanlığın basmasına kadar salât ikame et.” (İsrâ 17:78)
Vakit: Güneşin batımı ile karanlığın çökmesi arası.
Eylem: Sesli kıraat. Akşam vakti, toplumsal bilinçlenmenin sembolüdür.
“Salât çağrısı yapıldığında Allah'ı anmaya koşun.” (Cum‘ah 62:9)
Vakit: Gündüz, muhtemelen öğleye yakın.
Eylem: Salât cemaatle yapılır. Dıştan sesli icra edilir, toplumsal çağrı niteliğindedir.
“Gecenin bir kısmında, sana mahsus nafile bir salât olarak uyan.” (İsrâ 17:79)
Vakit: Gece yarısından sonra.
Eylem: Sesli kıraat. Peygambere özel olmakla birlikte, ümmet için de örnek teşkil eder. Müzemmil Suresi'nde (73:1-6) bu vakit ayrıca vurgulanır.
Tesbih, Kur’an’da içsel bir yöneliş olarak öne çıkar ve bazı vakitlerde özellikle teşvik edilir.
“Rabbinin adını sabah akşam an.” (İnsân 76:25)
Eylem: İçsel zikir ve tefekkür. Kur’an dıştan sesli okunmaz.
“Göklerde ve yerde hamd O'nadır: günün sonlarında ve öğleye eriştiğinizde.” (Rum 30:18)
Vakit: Öğle ve ikindi.
Eylem: Tesbih ile içsel zikir. Bu vakitler, salât değil, tesbih vakti olarak vurgulanır.
“Geceleri secde ederek ve ayakta durarak ibadet eden...” (Zümer 39:9)
Eylem: Salât ile birlikte derin tefekkür. Sessizlik ve içsellik hâkimdir.
Kur’an’da gündüz, çalışmanın ve dağılmanın zamanı olarak tanımlanır:
“Gündüzü geçiminiz için yarattık.” (Nebe 78:11)
Gece ise dinlenme ve manevî yoğunluk vaktidir:
“O, geceyi sizin için örtü, uykuyu dinlenme, gündüzü ise geçim vakti yaptı.” (Furkân 25:47)
Kur’an’da mahremiyetle ilgili dikkat çeken ayetlerden biri Nûr 24:58’dir:
“Ey iman edenler! Ellerinizin altında bulunanlar ve sizden henüz ergenlik çağına ulaşmamış olanlar, sizden üç vakitte izin istesinler...”
Sabah salâtından önce
Öğle sıcağında elbise çıkarıldığı vakit
Akşam salâtından sonra
Dikkat edilirse, burada öğle vakti “salât” değil, bir “istirahat ve mahremiyet” anı olarak yer alır.
Kur’an’da salât, günün belirli vakitlerine yerleştirilmiş, bilinçli bir duruş ve manevî yöneliş olarak takdim edilmiştir. Sesli kıraatle icra edilen sabah, akşam ve cuma salâtları toplumsal bilinçlenme amacı güderken; tesbih, sessiz ve içsel bir bilinç inşasının aracıdır.
Peygamber’e özel kılınan gece yatsı salâtı, ümmete model teşkil eder ve manevi yoğunlaşmanın zirvesi olarak tanımlanır. Nebinin hayatta olması ve Kuran okumalarından daha fazla yaralanmayı hedefler. Nebi vefatı sonrası uygulamalarda Kuranın öğrenilmesi için Teravih namazı oluşturulmuştur. Bu ritmik ibadet düzeni, sadece bireysel arınmayı değil, toplumsal huzuru ve dengeli bir hayat akışını da hedefler. Kur’an, zamanı Allah’ın ayetlerinden biri olarak konumlandırır ve insanı, bu ayetle uyum içinde yaşamaya çağırır.
Kur’an’da çok az kişinin fark ettiği, tüyler ürpertici bir içsel çöküş anı...
Bu, aslında bir cehennem sahnesi ama klasik anlamda değil — çünkü cehennem burada yakıcı bir ateş değil, bilincin kendiyle baş başa kaldığı bir yer.
Kur’an’a göre "salat'ul vusta" yani orta salât kavramını toplumsal boyutlarını içeren kapsamlı inceleme yapalım.
Kur’an’da Allah’a, meleklerine, kitaplarına ve rasullerine iman; kuru bir kabulleniş değil, bilinçli bir teslimiyet ve hayatı bu imana göre kurma çağrısıdır. Aşağıda her biri için Kur’an’dan delil ayetlerle birlikte bu iman esaslarının nasıl olması gerektiğini açıklıyorum:
---
1. Allah’a İman – Yalnızca O’na Güvenmek ve Boyun Eğmek
Kur’an’da Allah’a iman, yalnızca “O vardır” demek değildir. O’nu tek otorite, tek hüküm koyucu ve tek rab (terbiye edici) kabul etmektir. Bu aynı zamanda O’ndan başkasına kulluk etmemek, hüküm ve değer ölçülerini yalnızca O’ndan almaktır:
> “Rabbiniz Allah’tır. O'ndan başka ilah yoktur. Her şeyin yaratıcısıdır; öyleyse yalnız O'na kulluk edin.”
(En’am, 6/102)
> “Hüküm yalnız Allah’ındır. O, yalnız kendisine kulluk etmenizi emretmiştir. İşte dosdoğru din budur.”
(Yusuf, 12/40)
Gerçek iman, Allah’ın hâkimiyetini sadece gökte değil, yerde ve hayatta da kabul etmektir.
---
2. Meleklere İman – Vahyin Şahitleri ve Taşıyıcıları
Melekler, Kur’an’da Allah’ın emrini eksiksiz yerine getiren, vahyi rasullere ulaştıran görevli varlıklardır. Onlara iman; gayb âlemini kabul etmekten ziyade, vahyin ciddiyetini ve sorumluluğunu idrak etmektir:
> “Elçiye, Rabbi tarafından ona indirilene iman etti; müminler de. Hepsi Allah’a, meleklerine, kitaplarına ve peygamberlerine iman ettiler.”
(Bakara, 2/285)
> “Şüphesiz o (Kur’an), âlemlerin Rabbi tarafından indirilmiştir. Onu güvenilir Ruh indirdi.”
(Şuarâ, 26/192-193)
Vahyin geliş sürecini kavramadan melek kavramını doğru anlamak mümkün değildir. Meleklere iman, vahyin ilahi kaynağını ve hikmetini kabul etmeyi de içerir.
---
3. Kitaplara İman – Hayatı Kitapla İnşa Etmek
Kitaplara iman; sadece onların varlığına inanmak değil, Allah’ın indirdiği kitapla hayatı düzenlemeye çalışmaktır. Kur’an bu konuda uyarır:
> “Onlara Allah’ın kitabı ile hükmetmeleri emredilmişti. Sonra onu terk ettiler.”
(Maide, 5/44)
Kur’an’a iman, onu rehber, ölçü, furkan (hak ile batılı ayıran) olarak kabul etmeyi; onu okuyup anlamayı ve hükmüne teslim olmayı gerektirir:
> “Bu (Kur’an), sana ve senden öncekilere indirilmiş olana iman etmelerini sağlamak için indirilmiş bir kitaptır. Ahirete de kesin olarak iman ederler.”
(En’am, 6/92)
Kitaplara iman, her devirde Allah’ın gönderdiği vahiy sistemine sadakat göstermek ve onun mesajını merkeze almakla mümkündür.
---
4. Rasullere İman – Onların Getirdiği Mesajı Yaşamak
Rasullere iman, onları tarihî şahsiyetler olarak sevmek değil; getirdikleri mesajı kabul etmek ve o mesajı yaşamak demektir. Rasuller, uyarıcı ve müjdeleyici olarak görevlendirilmişlerdir:
> “(Biz) peygamberleri yalnızca müjdeleyiciler ve uyarıcılar olarak göndeririz. Kim iman eder ve kendini düzeltirse, onlar için korku yoktur, onlar üzülmeyeceklerdir.”
(En’am, 6/48)
> “De ki: Ben de ancak sizin gibi bir insanım. Bana yalnızca ilahınızın tek bir ilah olduğu vahyediliyor.”
(Kehf, 18/110)
Rasullere iman, onları örnek alarak (üsve-i hasene) yaşamak, onlar gibi hakkı tebliğ ve temsil etmek demektir.
Kur’an’da “üsve-i hasene” (güzel örneklik, en güzel model) ifadesi özellikle iki yerde geçer. Bu ayetler, Rasûlullah’ın ve İbrahim peygamberin örnekliğini vurgular. İşte o ayetler:
---
1. Ahzâb Suresi 21. Ayet – Rasûlullah’ın Örnekliliği
> “Andolsun, Allah’ın Rasûlünde, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çokça zikredenler için güzel bir örnek (üsve-i hasene) vardır.”
(Ahzâb, 33/21)
Bu ayette, Hz. Muhammed’in hayatı, Allah’a teslimiyet, sabır, adalet, merhamet ve kararlılık yönünden müminler için örnek gösterilmektedir. Ancak bu örneklik, onu sevmenin ötesinde hayat tarzını örnek almayı ve onun getirdiği vahiy merkezli mücadeleyi sürdürmeyi içerir.
---
2. Mümtehine Suresi 4. Ayet – İbrahim’in ve İnananların Örnekliliği
> “İbrahim’de ve onunla birlikte olanlarda sizin için güzel bir örnek (üsve-i hasene) vardır. Hani kavimlerine: ‘Biz sizden ve sizin Allah’tan başka taptıklarınızdan uzağız; sizi tanımıyoruz. Sizinle aramızda, siz Allah’a bir olarak iman edinceye kadar sürecek bir düşmanlık ve nefret belirmiştir’ demişlerdi.”
(Mümtehine, 60/4)
Bu ayette ise, tevhid mücadelesi veren Hz. İbrahim ve onunla birlikte olan müminlerin tavır ve duruşları bir iman örneği olarak gösterilir. Allah’a karşı samimi bağlılık, şirkten ayrışma ve net bir tavır koyma, bu örnekliğin temelidir.
---
نَبَأَ (n-b-ʾ): Haber vermek, bildirmek, önemli bir bilgiyi iletmek.
رَسَلَ (r-s-l): Göndermek, iletmek, görevli kılmak.
Sözlük Anlamı: "Haber, büyük haber, önemli bilgi."
Kur’an’da Kullanımı:
"ʿAmme yetesâelûn? ʿAni-n-nebe’il-ʿazîm." (Nebe, 78:1-2) – “Birbirlerine neden soruyorlar? Büyük haberden…”
"Ve lekad câe-ke min nebe’i-l-murselîn." (En’âm, 6:34) – “Gerçekten sana gönderilen elçilerin haberlerinden geldi.”
Sembolik Anlam: İlahi hakikat ve vahiy bilgisini temsil eder. Nebe, insanın evrensel hakikate dair bilgiye ulaşmasını ifade eder.
Sözlük Anlamı: "Haber getiren, peygamber."
Kavram Anlamı: Allah’tan vahiy alan ve bu vahyi insanlara ileten kişi.
Kur’an’da Kullanımı:
"Vema erselnâ min kablike min rasûlin ve lâ nebiyyin." (Hac, 22:52) – “Senden önce hiçbir resul ve nebi göndermedik ki...”
"Mâ kâne Muhammedun ebâ ehadin min ricalikum ve lâkin resûlallahi ve hateme-n-nebiyyîn." (Ahzâb, 33:40) – “Muhammed, sizin erkeklerinizden hiçbirinin babası değildir, ama o Allah’ın resulü ve nebilerin sonuncusudur.”
Sembolik Anlam: İnsanın hakikati içselleştiren ve yaşayan bir bilinç düzeyine ulaşmasını ifade eder. Nebi, sadece hakikati duyan değil, bu hakikati özünde yaşayan kişidir.
Sözlük Anlamı: "Elçi, gönderilen."
Kavram Anlamı: Allah’ın mesajını iletmekle görevli kişi. Rasul, sadece mesajı almakla kalmaz, onu aktif bir şekilde iletmekle yükümlüdür.
Kur’an’da Kullanımı:
"Ya eyyuhe-r-rasûl, belliğ mâ unzile ileyke min rabbik." (Mâide, 5:67) – “Ey Rasul! Rabbinden sana indirileni tebliğ et.”
"Ve mâ Muhammedun illâ resûl." (Âl-i İmrân, 3:144) – “Muhammed yalnızca bir rasuldür.”
Sembolik Anlam: İnsanın ilahi hakikati yalnızca kendisinde yaşamakla kalmayıp, bu hakikati tüm insanlığa iletme sorumluluğuna sahip bir bilinç seviyesini ifade eder. Rasul, bir misyonu ve sorumluluğu temsil eder.
| Özellik | Nebi (نَبِيٌّ) | Rasul (رَسُولٌ) |
|---|---|---|
| Tanım | Vahiy alan, peygamber | Vahyi ileten, elçi |
| Görev | İlahi bilgiyi almak ve içselleştirmek | İlahi mesajı tebliğ etmek |
| Vahiy Türü | İlahi bilgiyi bireysel tecrübe | İlahi mesajı topluma iletme |
| Sembolizm | Bilincin hakikati duyan ve yaşayan yönü | Bilincin hakikati ileten ve sorumluluk üstlenen yönü |
| Kur’an’da Kullanım | Daha çok bireysel tecrübe ve peygamberler | Daha çok misyon ve tebliğ görevi |
Nebe: İlahi bilginin kendisini ifade eder (evrensel hakikat, vahiy).
Nebi: Bu bilgiyi özünde yaşayan ve içselleştiren kişi (vahyi kalbine alan).
Rasul: Bu bilgiyi topluma ileten ve öğreten kişi (vahyi tebliğ eden).
Bu kavramlar arasında bir hiyerarşi değil, bir bilinç ve görev ilişkisi vardır.
Nebe (Hakikat Bilgisi): İnsanlığın hakikat arayışı ve evrensel bilgiye ulaşma çabası.
Nebi (Hakikati Yaşayan Bilinç): Kişinin bu hakikati özümsemesi ve kendi varoluşuna yansıtması.
Rasul (Hakikati İleten Bilinç): Hakikati sadece kendisi için değil, tüm insanlık için yaşamak ve tebliğ etmek.
Kur’an’da bazı peygamberlerin hem “nebi” hem de “rasul” olarak geçtiğini görürüz. Örneğin Hz. Muhammed, hem bir “nebi”dir (hakikati yaşayan) hem de “rasul”dür (bu hakikati ileten). Ancak bazıları sadece “nebi” olarak anılır; bu da onların bireysel olarak vahyi yaşadığını ancak topluma tebliğle görevlendirilmediğini işaret eder.
