Ahlaki Yargı, Empati ve Sınanmışlık Bilinci Üzerine

Ahlaki Yargı, Empati ve Sınanmışlık Bilinci Üzerine

Günah ve Sınav: İnsanın Zaaf Alanları

Kur’an, insanın zaaflarla donatıldığını açıkça bildirir:

 “İnsan zayıf yaratılmıştır.” (Nisâ 4/28)

Bu zayıflık, fiziksel ya da zihinsel bir eksiklik değil, sınanma potansiyeli olan yönlere işarettir. Her birey farklı alanlarda imtihana tabi tutulur: Kimisi öfkesini kontrol etmekte zorlanır, kimisi şehvetini, kimisi mal ve güç hırsını dizginlemekte. Bu çeşitlilik, insanların aynı günahlar üzerinden değil, kendi zaaf noktaları üzerinden sınandığını gösterir.

---

Masumiyetin Koşullu Görünürlüğü

Bir kişinin belli bir günaha bulaşmamış olması, onun mutlak anlamda masum olduğu anlamına gelmez. Belki de o kişi, o günah ile sınanacak zemine hiç çıkmamıştır. Örneğin, yoksullukla sınanmayan birinin hırsızlıktan uzak durması, ahlaki erdemden çok şartların lütfu olabilir. Bu, şöyle bir Kur’anî uyarıyla örtüşür:

 “Eğer Allah insanlara rızkı bol bol verseydi, kesinlikle yeryüzünde azarlardı. Ancak O, dilediği ölçüde indirir…” (Şûrâ 42/27)

Yani birçok günahtan uzak kalışımız, bazen imkânın eksikliğindendir; fırsat doğsaydı biz de o hataya düşebilirdik.

---

Empati ve Yargı: Ahlaki Üstünlük Değil, Sınanmışlık Bilinci

İnsan, başkasının hatasını yargılarken, çoğunlukla kendi deneyim alanının dışına çıkar. Ancak bu yargı, farkında olunmadan kibri besleyebilir. Oysa Kur’an, başkalarının günahlarına karşı tavrımızın empatiyle, merhametle ve kendimizden şüphe ederek olması gerektiğini öğütler:

“Kendi nefsinizi temize çıkarmayın. Çünkü O, Allah, takvaya en çok kimin sahip olduğunu bilir.” (Necm 53/32)

Bu ayet, kişinin kendini ‘temize çıkarma’ çabasının, başkalarının kirliliği üzerinden ahlaki üstünlük kurma gayretine dönüşmesini eleştirir. Masumiyet iddiası, sınanma bilgisiyle yer değiştirmelidir.

---

Nebilerin Bile Sınanması

Kur’an’da anlatılan peygamber kıssaları, bu hakikatin en güçlü örneklerini barındırır. Yusuf Peygamber’in iffeti, Züleyha’nın karşısında sınanarak görünür olur. Ayyub Peygamber’in sabrı, ağır bir bedensel ve malî kayıpla imtihan edilerek somutlaşır. Sınanmamış bir fazilet, potansiyelden ibarettir. Sınanmışlık, erdemin kanıtıdır.

---

Toplumsal Ahlak ve Linç Kültürü

Modern toplumda sosyal medya gibi araçlarla insanlar, sınanmadıkları günahlar üzerinden başkalarını kolayca yargılayabilmekte ve “günah keçileri” üretebilmektedir. Oysa Kur’an’ın en temel ilkelerinden biri, gizliliğe, tövbeye ve affediciliğe saygıdır:

“Birbirinizin kusurunu araştırmayın...” (Hucurât 49/12)

Bu, sadece bir görgü kuralı değil; aynı zamanda insanın sınanmadığı hatalar karşısında haddini bilmesini sağlayan bir ilkedir.

---

Sonuç: Ahlaki Tevazuya Davet

“Kimse sınanmadığı günahın masumu değildir” cümlesi, bizi ahlaki üstünlük taslamaktan, başkalarının günahı üzerinden kendimize paye çıkarmaktan alıkoyar. Bu ifade, her insanın potansiyel bir günahkâr olduğunu, gerçek masumiyetin sınavdan geçerek kazanıldığını hatırlatır.

Kur’anî ifadeyle:

“Ey iman edenler! Allah’tan korkun. Herkes yarına ne hazırladığına baksın…” (Haşr 59/18)

Gelecekte hangi sınavın bizim kapımızı çalacağını bilemeyiz. Bu yüzden, yargı yerine empati, kibir yerine tevazu, ahlaki üstünlük yerine sınanmışlık bilinciyle yaklaşmak, bizi hem insan hem de kul kılar.

---

Müddessir Suresindeki "19" BÖLÜM 2

"Sekar: Ateşte Peki̇şen Tablet ve Müddessir Suresi’nin Gizli Hafızası"

---

Saygıdeğer Okuyucular,

Bugün sizlerle, Kur’an’ın gizemli ve bir o kadar derinlikli bir suresi olan Müddessir Suresi üzerinden, tarihsel, yazınsal ve vahyî bir iz sürmeye çalışacağız.

Kur’an’da geçen “üzerinde on dokuz vardır” ifadesi, çoğu zaman mistik ya da matematiksel bir diziyle ilişkilendirilmiştir. Ancak biz bu ifadeyi, Mezopotamya uygarlıkları bağlamında yeniden yorumluyoruz. Zira, bu coğrafyada yazı, kil tabletler üzerine yazılırdı. Tabletler önce kurutulur, ardından ateşte fırınlanarak kalıcılaştırılırdı.

Bu süreç, Kur’an’da Sekar olarak geçen, yakarak ortaya çıkaran ve hiçbir şeyi bırakmayan anlamlarına gelen ateşi bize hatırlatıyor. İşte burada, levvâha ve beşer kelimeleri devreye giriyor. Çünkü “levvâha” sadece cehennem değil; yüzeyi kavrulmuş bir yazı levhası, yani pişmiş bir tablet olabilir.

Ve 30. ayet diyor ki:

"Üzerinde 19 vardır."

Peki neyin üzerinde? Önceki ayetlerle bağlantılı olarak baktığımızda bu "üzerindeki" şeyin bir yazı yüzeyi, bir levha, yani vahyin yazıldığı bir form olduğu düşünülebilir.

Tarihi verilere göre Akatça, Musa döneminde bölgede kullanılan yazı diliydi ve bu dilde 19 sessiz harf bulunmaktaydı. Tevrat’ın ilk hali işte bu alfabe ile yazılmış olabilir. Kur’an’da A’râf Suresi 145. ayette diyor ki:

 “Musa için öğütten ibaret olan her şeyi levhalara yazdık…”

İşte bu levhalar, belki de ateşte pişirilerek kalıcılaştırılmış kil tabletlerdi. Üzerindeki 19 harf, sadece bir sayı değil; bir bilgi taşıyıcısıydı. Bilgiyi taşıyanlar kimdi?

Kur’an cevap veriyor:

“Ateşin sahiplerini sadece melekler yaptık…”

(Müddessir 31)

Evet, burada geçen “melek” kelimesi çoğuldur. Ve bu melekler, sadece fiziksel güçler değil, ilahi düzenin bilgi taşıyıcılarıdır.

Peki melekler neyi taşır?

Harfleri. Çünkü harfler, bilginin yapıtaşıdır. Harfler olmadan vahiy olmaz, kitap yazılmaz, mesaj iletilmez.

O halde şöyle diyebiliriz:

Harfler, Allah’ın Melik sıfatının yönettiği evrende görevli olan meleki güçlerin birer sembolüdür.

---

Bu noktada harf, melek ve melik arasında kurulacak bir üçgen; bize Kur’an’ın hem görünür yazı boyutunu, hem de gizli bilgi taşıyıcı sistemini kavratır.

Müddessir 31. ayette bu sayıların kitap ehlinin imanını arttıracağı söylenir. Bu çok çarpıcıdır. Zira burada Kur’an değil, doğrudan üzerinde 19 olan bir şey kitap ehli için bir iman vesilesidir.

Peki, kitap ehlinden Yahudi ve Hristiyanlarca da kabul edilen tek kitap nedir?

Tevrat.

Tevrat'ın ilk şekli, bu Mezopotamya yazı geleneğinde, belki de tam da bu 19 harfin üzerine kuruluydu. İşte bu nedenle “üzerindeki 19” sadece matematiksel değil, vahiysel bir hafızaya işaret ediyor olabilir.

---

Ve şimdilik şunu ifade etmeliyim:

Kur’an parçalı okunamaz. Parça parça inmiştir ama bir bütün içinde anlam bulur. O yüzden Müddessir Suresi, 19 sayısını sadece bir sayı olarak değil, ilahi bilginin, vahyin, yazının ve tarihin üstüne kazındığı sembolik bir sistem olarak sunuyor.

Bu sistemin içinde ateş, levha, harf, melek, melik ve kitap ehli bir bütün olarak görünür olur.

Ve en doğrusunu Rabbimiz bilir.

---

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.

Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. 

Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

Müddessir Suresindeki "19" BÖLÜM 1

🔹 Giriş

Kur’an’da sayılar, sadece niceliksel bilgi aktarmak için değil; çoğu zaman sembolik, denetleyici veya bilinç açıcı öğeler olarak karşımıza çıkar. Bu sayılar aracılığıyla Kur’an, insanın sadece aklını değil; dikkatini, ön yargılarını ve teslimiyetini de test eder. Özellikle Müddessir Suresi 30. ayette geçen “Üzerinde on dokuz vardır” ifadesi, bu özelliği en vurucu şekilde ortaya koyar. Benzer şekilde Kehf Suresi'nde Ashâb-ı Kehf'in sayısını tartışan zihniyet, Kur’an tarafından eleştirilmektedir.

---

🔹 Müddessir Suresi: "19" Sayısı ve Mecazî Katmanlar

"Onun üzerinde on dokuz vardır." (Müddessir 74:30)

Bu ayet, ilk bakışta cehennem bekçilerinin sayısını bildiriyor gibi görünse de, hemen ardından gelen ayet bu sayının aslında bir imtihan aracı, bir zihin ayıklayıcısı olduğunu belirtir:

"Biz cehennemin bekçilerini ancak melekler kıldık; sayılarını da inkârcılar için bir deneme kıldık..." (74:31)

Burada 19 sayısı, sıradan bir bilgi değil; inkârcının iç dünyasını ortaya çıkarmaya yönelik bir testtir. Devam eden ayetlerdeki “Allah bu sayıyla ne demek istiyor?” gibi sorular, sadece aklının sınırlarında kalan, sırrı kavrayamayan bir zihnin ifşa edilmesidir.

---

🔹 Şair Benzetmesi ve Sayma Alışkanlığının Eleştirisi

Kur’an’ın indiği Mekke toplumunda Hz. Muhammed’e yönelik "şair" (Tûr 52:30), "kâhin" (Hâkka 69:42), "mecnûn" (Hicr 15:6) gibi ithamlar söz konusudur. Şairler, Arap toplumunda vezinli, ölçülü sözler söyleyen, sıkça sayı ve ritim kullanan kişiler olarak bilinir.

Kur’an’ı bu şiirsel gelenekle aynı kategoride görmek, vahyin kaynağını örtmeye yönelik bilinçli bir indirgemedir. 19 sayısına verilen alaycı tepki, Kur’an’ın da bir şairin sözleri gibi ölçülü ve sayılı ifadelerle kurulu olduğu sanısına bir eleştiridir.

"Biz ona şiir öğretmedik, bu ona yaraşmaz da. O sadece bir öğüt ve apaçık bir Kur’an’dır." (Yasin 36:69)

---

🔹 Kehf Suresi: Ashâb-ı Rakîm ve Sayılarla Uğraşan Zihinler

Kehf Suresi, Ashâb-ı Kehf ile birlikte Ashâb-ı Rakîm ifadesini de anarak, tarihsel gerçekliklerin sıkı sıkıya sayılar ve yazılarla sabitlenmesine eleştir getirir:

 "Yoksa sen, Kehf ve Rakîm ashâbını ayetlerimizden hayrete düştürecek şeylerden sandın mı?" (Kehf 18:9)

Ve daha sonra gelen ayetlerde, Ashâb-ı Kehf’in sayısı tartışılır:

 "Diyecekler ki: Üç idiler, dördüncülerı köpekleriydi... Beş, altı... Yedi, sekiz... De ki: Onların sayısını en iyi Rabbim bilir..." (Kehf 18:22)

"Mağarada üç yüz yıl kaldılar; dokuz yıl daha eklediler." (Kehf 18:25)

Bu ayetler, rakam saplantısının asıl mesajı örtmesine bir eleştiridir. Kur’an, “Kaç kişiydiler? Kaç yıl kaldılar?” gibi soruları önemsizleştirerek, şu mesajı verir:

“Siz niceliğe değil, niteliğe; sıfatlara değil, amaca odaklanın.”

---

🔹 Kur’an’da Sayılar: Nicelik Değil, Anlam İşareti

Hem Müddessir hem de Kehf Suresi'ndeki bu örnekler, Kur’an’da sayıların:

Nicel gerçekliği göstermek için değil,

Anlamı derinleştirmek, zihinsel bir eğitim başlatmak,

Aklın sınırlarını fark ettirip teslimiyeti hatırlatmak için sunulduğunu gösterir.

---

🔹 Sonuç

Kur’an’da 19 gibi belirli sayılar, sadece istatistiksel değerler olarak değil; mecaz, sembol ve zihinsel imtihan unsurları olarak sunulur. Müddessir 30–31 ayetlerinde akılcılığın kibirle birleştirilmesi sonucu doğan tepki, Kehf 22'de tarihi bir olayı anlam yerine sayılarla sınırlamak isteyen zihnin eleştirisiyle tamamlanır.

Bu da bize şunu gösterir: Kur’an, sayılara takılmayı değil; sayılar aracılığıyla anlamı, hikmeti ve teslimiyeti bulmayı öğretir.

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.

Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. 

Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

MÜLK SURESİ "Egemenlik mi, Bilinç mi?"

🌌 Mülk Suresi: Egemenlik mi, Bilinç mi?

“Tebâreke” ile başlayan bir evrende, egemenlik sadece mülkü olanın mı, yoksa varlığı bilinçle okuyanın mı?”

---

🕊️ Girişteki Sarsıcı Çarpışma:

“Ellezî halaka’l-mevte ve’l-hayâte li-yeblüvekum eyyüküm ahsenu ‘amelen.” (67:2)
“Hanginizin daha güzel iş yapacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratan O’dur.”

❗ Önce ölüm, sonra hayat diyor.
Bu terslik, bir “varlık paradoksu”na işaret:
Hayat sanılandan sonra mı başlıyor?
Yoksa doğumdan önce ölümle mi tanıştık?

---

🔍 Kozmik Körlük Eleştirisi:

“Size işitme, görme ve gönüller veren O’dur. Ne de az şükrediyorsunuz!” (67:23)

Burada üç şey veriliyor:

• Sem‘ (işitme): Hakikati duyma imkânı

• Absâr (görme): Delilleri fark edebilme

• Ef’ide (gönüller): Anlamı işleyip vicdanda yargılama gücü

Ve hemen ardından gelen tokat gibi bir ifade:

“Ama siz yine de şükretmiyorsunuz.”
Demek ki şükür, sadece teşekkür değil, hakikati tanıma ve ona göre yaşama bilincidir.

---

🕳️ Göğe Bakış: Kozmik Tefekkür ve İçsel Boşluk

“Yedi göğü tabaka tabaka yaratmıştır. Rahmân’ın yaratmasında hiçbir çatlak göremezsin. Bak bir bak! Bir bozukluk görüyor musun?” (67:3)

❗ Sürekli bakmaya teşvik var:

“Yine bak, bakışın sana yorgun ve bitkin dönse bile...” (67:4)

Bu, düşünen bilince meydan okuma!
Varlıkta bir kusur arayacak kadar derin bakışın varsa, kendine de o kadar derin bak!
Yorgun düşene kadar evrene ve nefsine bak…

---

🔥 Azap Tasviri mi, Psikolojik Portre mi?

“Cehenneme atıldıklarında onun homurdandığını ve kaynadığını işitirsiniz.” (67:7)

Bu sadece bir fizikî azap değil.
İçsel dünyasını körelten insanın, vicdanının fokurdadığı bir tablo olabilir.
Cehennem, dışsal değil, belki de bilinçte başlayandır.
Kendi inkârına, körlüğüne ve bencilliğine maruz kalan insanın içsel çöküşü…

---

🧠 Akletmeyenlerin Suçu:

“Eğer dinleseydik ya da akletseydik bu çılgın ateşin halkı arasında olmazdık.” (67:10)

‼️ Klasik suçlu: Akletmeyen insan!
İman etmemek değil, duymamak ve düşünmemek temel sebep olarak sunuluyor.

---

🧭 Gecenin Gölgesinde Kibir:

“Geceleyin sizi yere geçirecek olan ya da üzerinize taşlar yağdıracak olan kimdir?” (67:16-17)

Burada gökten gelen bir yıkım tehdidi var.
Ama bu, sadece fiziksel bir afet değil.
“Üzerine taş yağması”, taşlaşmış bilinçleri sarsan bir uyarı metaforu olabilir.
Gece: bilinçsizlik, taş: hakikat, yeryüzü: benlik…

---

🌱 Sona Doğru: Kim Gerçekten Güvende?

“Suyunuz çekiliverse, size kim bir akarsu getirebilir?” (67:30)

Bu soru bir kıyamet betiği değil.
Bir uyanış sorusu.
Modern insanın sahip olduğunu sandığı her şeyi sorgulayan çıplak bir tehdit:

“Senin zannettiğin mülk, kimin aslında?”

---

🌌 Sonuç: Mülk Gerçekten Kimin?

• Mülk, sadece fiziksel sahiplik değil;
  bilinç, algı ve sorumluluk alanıdır.

• Hakiki mülk sahibi, ölümü ve hayatı birlikte yaratandır:
  Varlığı anlamlandırmayı dahi sana sunandır.

---

İster istemez soruyorsun:

🌑 Mülk sende mi, yoksa sen mülkte misin?
🌕 Sen mi egemensin, yoksa varlık mı seni yönetiyor?

UYARI / HATIRLATMA

Bu metinlerde yer alan görüş, yorum ve çıkarımlar, beşerî çabanın bir ürünüdür.

Lütfen her ifadeyi Kur’an’ın bütünüyle değerlendirin; ayetlerin rehberliğinde tartın, ölçün ve doğrulayın. 

Hakikatin tek ölçüsü Allah’ın kitabıdır. Yanlış varsa bize, doğru varsa Allah’a aittir.

Diğer kategorize edilmiş yazılarımıza aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz

• 🗝 KONU BAŞLIKLARI 🔻

 

Kur’an’da İmtihanın Anatomisi: Korku, Açlık ve Sabır Üzerine

Bakara Suresi 155. Ayet:

وَلَنَبْلُوَنَّكُم بِشَيْءٍ مِّنَ ٱلْخَوْفِ وَٱلْجُوعِ وَنَقْصٍۢ مِّنَ ٱلْأَمْوَٰلِ وَٱلْأَنفُسِ وَٱلثَّمَرَٰتِ ۗ وَبَشِّرِ ٱلصَّـٰبِرِينَ

Meali (Diyanet):

"Andolsun, sizi biraz korku, açlık, mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltme ile deneriz. Sabredenleri müjdele."

Eyyûb Nebî Kıssası: Sabır, İmtihan ve İnsanın Direnci Üzerine Bir Tefekkür

1. Giriş

Kur’an kıssaları, hakikatin sembollerle anlatıldığı, insanın içsel yolculuğuna dair işaretlerle doludur. Bu kıssalardan biri de Eyyûb Nebî'nin kıssasıdır. Sadece hastalıkla değil, mal, evlat ve eşle sınanmış bir insanın, derin bir sabır ve tevekkülle Rabbine yönelişi anlatılır. Bu kıssa; musibetin mahiyetine, sabrın anlamına ve insanın sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiğine dair derin bir tefekkür alanı sunar. Eyyûb ismi Arapça'da "çokça dönüş yapan, tekrar tekrar Rabbine yönelen" anlamına gelir ki bu, kıssanın ruhunu özetler niteliktedir.

Zümer 69: "Kitap Ortaya Konur" ⚖️

⚖️ Zümer 69: "Kitap Ortaya Konur"

 Kur’an Temelli Bir Analiz

Kur'an'da birçok ayet, insanın eylemleriyle ilgili olarak büyük bir sorumluluğa sahip olduğunu ve her şeyin Allah'ın bilgisi ve denetimi altında olduğunu belirtir. Zümer Suresi 69. ayeti, bu temayı en açık şekilde ortaya koyan ayetlerden biridir. Ayette geçen "Ve kitap ortaya konur" ifadesi, kıyamet günü insanın tüm eylemlerinin kaydedildiği kitabın açılacağına işaret eder. Bu yazıda, Zümer 69. ayetini Kur'an'ın diğer öğretileriyle ilişkilendirerek, bu ifadenin anlamı üzerinde durulacaktır.

Kitap ve Kayıt Teması Kur’an’da

Kur'an'da "kitap" kelimesi, genellikle bir belge veya yazılı kayıt anlamında kullanılır ve insanların eylemlerinin kaydedildiği bir "kitap" fikri birçok ayette yer alır. Bu bağlamda "kitap", hem bireysel hem de toplumsal adaletin yerini bulacağı o büyük günde Allah'ın her şeyin kaydını tuttuğu bir vasıta olarak öne çıkar. Örneğin, el-Kehf 49'daki "Kitap ortaya konur" ifadesi de kıyamet gününde her bireyin karşısına çıkacak olan bu kaydı ifade eder. İnsan her yaptığı eylemin karşılığını "kitap"ta bulacak ve bu, adaletin tecellisinde bir araç olacaktır.

Zümer 69: Kitap ve Adaletin Zihni Temeli

Zümer 69. ayetinde geçen "kitap" ifadesi, sadece bir kayıt anlamı taşımaktan öte, Allah’ın mutlak adaletini yansıtan bir semboldür. İslam’a göre Allah, her şeyin muhafızıdır ve hiçbir şey O’nun bilgisinden gizli kalmaz. Ayette geçen "ortaya konur" ifadesi, kıyamet günündeki o büyük hesap verme anını anlatır. İnsan, dünya hayatında işlediği her eylem için, o eylemin kaydının bulunduğu kitabı açacak ve karşısına çıkacak olan bu kitap, ona yapılan tüm iyilikleri ve kötülükleri gösterecektir. Bu, adaletin en yüksek derecede sağlanacağı bir günü simgeler.

İslam düşüncesine göre, kıyamet günü her birey yalnızca yaptıklarının karşılığını görmekle kalmayacak, aynı zamanda her şeyin kaydının Allah’ın en doğru biçimde muhafaza ettiğini de fark edecektir. Zümer 69. ayeti, işte bu yüce adaletin, hiçbir yanlışlık ve haksızlık olmadan, her insanın eylemlerinin hakkını alacağı o anı müjdelemektedir. Bu durum, Allah’ın tüm insanları eşit olarak değerlendirip, her biri için adaletli bir karar vereceği gerçeğini ortaya koyar.

Kur'an'da Adalet ve İnsanın Sorumluluğu

Kur'an’da sıkça vurgulanan bir diğer önemli tema, insanın dünyadaki sorumluluğudur. Her birey, hem Allah’a karşı hem de toplumsal yaşamda sorumluluk taşıyan bir varlık olarak yaratılmıştır. İnsanların eylemleri, hem dünyevi anlamda hem de ahlaki anlamda önemli sonuçlar doğurur. İslam’ın temel anlayışına göre, her birey sorumluluğunu yerine getirir ve bu sorumlulukları, Allah’a karşı verdiği hesapla netleşir. el-Isra 13 ayeti de bu anlayışı destekler; burada "her insanın eylemi kendi kitaba yazılmıştır" denir. İnsan, dünyada işlediği her şeyin kaydını kendi kitabında bulacak ve kıyamet günü bu kitap ona sunulacaktır.

Zümer 69. ayetindeki "kitap ortaya konur" ifadesi, bireyin öz bilincini oluştururken, aynı zamanda toplumsal adaletin de vurgulanmasında önemli bir role sahiptir. Her eylemin kaydedilmesi, insanın her anının denetim altında olduğunu ve nihayetinde her bireyin hesap vereceğini hatırlatır.

Sonuç: Zümer 69 ve İlahi Adaletin Vurgusu

Zümer 69. ayeti, kıyamet günü gerçekleşecek olan adaletin mutlaklığını ve Allah’ın her şey üzerinde tam bir hakimiyet kurduğunu müjdeleyen bir ayettir. "Kitap ortaya konur" ifadesi, sadece bir kayıt değil, aynı zamanda ilahi adaletin bir göstergesi olarak karşımıza çıkar. Bu, her insanın yaptıklarının karşılığını alacağı o büyük hesap verme anını işaret eder. Kur'an’ın genel öğretileriyle bütünleşen bu anlayış, insanın sorumluluğunu ve kendi eylemlerinin sonuçlarını her zaman hatırlaması gerektiğini vurgular.