KURANDAN DERSLER ÇIKARMAK 🌐
Ve yahut bir kısım küfretmiş; Allah’ın ilâhlığını ve
rabliğini bilerek reddetmiş olan o kişilerin hâli, evlerinin çatıları çökmüş
bir kente uğrayan kimse gibidir: O kimse, “Bunu, bu ölümünden sonra Allah nasıl
diriltecek?!” diyerek inançsızlığını ortaya koydu. Bunun üzerine Allah onu yüz
sene öldürdü, sonra diriltti. Allah, “Ne kadar kaldın?” dedi. O, “Bir gün yahut
bir günün bir kısmı kaldım” dedi. Allah, “Tam tersi, sen yüz sene kaldın, öyle
iken bak yiyeceğine-içeceğine henüz bozulmamış, eşeğine de bak. –Biz,
bunu, sen bilesin ve seni insanlar için bir âyet kılalım diye yaptık- O
kemiklere de bak, onları nasıl yüksekleştiriyoruz. Sonra onlara nasıl et
giydiriyoruz?” dedi. Böylece ona açıkça belli olunca, “Şüphesiz Allah’ın her
şeye güç yetiren olduğunu daha iyi biliyorum” dedi.
.png)
Meryem kıssasında hurma ağacı, Meryem’in zor zamanında hem fiziksel hem de manevi bir destek unsuru olarak görünür.
Hurma ağacını sallaması emredilir ve ona taze hurmalar düşer. (Meryem 19:25)
“Seriyye” (سَرِيًّا) kelimesi, su arkı veya küçük dere anlamına gelir.
Kur’an’da faydalı ve doğru söz, “köklü bir ağaca” benzetilir:
“Görmedin mi, Allah nasıl bir misal verdi? Güzel bir söz, kökü sabit, dalları göğe uzanan güzel bir ağaç gibidir.” (İbrahim 14:24)
Hurma Ağacı:
Derin Kökler: Sağlam bir inanç ve hikmet.
Yüksek Dallar: Semaya yükselen faydalı ameller ve doğru sözler.
Tatlı Meyveler: İnsanlara fayda sağlayan bilgi ve ahlak.
Meryem’in Hurma Ağacı: Meryem’in tevekkülü ve sabrı, onun sağlam inancını ve hikmetini temsil eder.
Sallaması: Meryem’in aktif bir şekilde bu ilahi desteği ve hikmeti aramasını ifade eder.
Seriyye, sadece fiziksel bir su arkı değil, aynı zamanda Allah’ın desteği ve ilahi rehberliği anlamına gelir.
Su, hayat ve bilginin sembolüdür.
Seriyye, “doğru söz ve eylemlerin” desteklenmesini simgeler.
Meryem’e yürütülen su, onun yaptığı doğru seçimi (Allah’a sığınmak ve tevekkül etmek) destekleyen ilahi bir rahmettir.
Hurma Ağacı: Sağlam bir iman ve bilgi.
Seriyye: Bu bilginin akışını ve sürekli bereketini temsil eder.
Meryem’in Seçimi: Allah’a güvenmek ve tevekkül etmek.
Allah’ın Desteği: Onun bu seçimini su (bilgi) ve hurma (fayda) ile destekler.
Hurma Ağacı = Doğru Söz ve Eylem.
Seriyye = İlahi Bilgi ve Hikmetin Akışı.
Meryem’in Hurma Ağacını Sallaması: İnsanların bilgi ve hikmete ulaşmak için gayret göstermesi gerektiğini anlatır.
Meyve = Faydalı Sonuçlar: Doğru bilgi ve hikmet, insanlara fayda sağlar.
İsa Nebî’nin doğum tarihi, tarih boyunca hem Hristiyanlıkta hem de İslam’da tartışmalı bir konu olmuştur. Geleneksel Hristiyan inancı, İsa’nın doğumunu 25 Aralık’ta kutlar. Ancak bu tarih, tarihî ve dinî kaynaklar açısından birçok soru işaretini beraberinde getirir. Özellikle Kur’an’ın anlatımı ve tarihî gerçekler, bu geleneği sorgulayan önemli ipuçları sunar.
İsa Nebî’nin doğumu Kur’an’da Meryem suresinde anlatılır ve burada dikkat çeken önemli bir detay verilir:
"Hurma ağacını kendine doğru salla ki üzerine taze, olgun hurmalar dökülsün." (Meryem 19:25)
Bu ayette, İsa’nın doğumu sırasında Meryem’in taze ve olgun hurmalarla beslendiği ifade edilir.
Hurma ağaçlarının olgun hurmalar verdiği mevsim, Filistin bölgesinde yaz sonu ile sonbahar başı arasına denk gelir (Ağustos-Ekim arası).
Bu bağlamda, İsa’nın doğumunun yaz veya sonbahar mevsiminde gerçekleşmiş olması muhtemeldir.
25 Aralık, antik Roma’da Güneş Tanrısı Sol Invictus’un doğum günü olarak kutlanan bir tarihti.
Hristiyanlık Roma İmparatorluğu’nda yayıldıkça, bu tarih İsa’nın doğum günü olarak benimsenmiştir.
Bu değişim, pagan geleneklerinin Hristiyan ritüellerine entegre edilmesi sürecinde gerçekleşmiştir.
Filistin coğrafyasında Aralık ayında soğuk ve yağışlı bir iklim hüküm sürer. Çobanların hayvanlarını otlaklarda gezdirmesi zordur.
Ancak Luka İncili’nde İsa’nın doğumunun çobanların koyunlarını otlattığı bir dönemde olduğu anlatılır (Luka 2:8). Bu da kış aylarına uygun değildir.
Meryem’in hurma ağacını sallaması, onun doğru ve sağlam bir inanca sahip olduğunu ve bu inancı destekleyen ilahi rehmete ulaştığını simgeler.
Seriyye (su arkı), Allah’ın sürekli rahmeti ve bilgisinin ona ulaşmasını temsil eder.
Hurma ağacının meyve vermesi, faydalı söz ve eylemin insanlar için bereketli sonuçlar doğurmasını simgeler.
.png)
Kur’an’da Meryem’e hitaben kullanılan "Harun’un kız kardeşi" ifadesi (Meryem 19:28), hem geleneksel hem de modern yorumlarda tartışmalara yol açmıştır. Bu ifade, Meryem’in doğrudan Harun Peygamber’in biyolojik kız kardeşi olduğunu mu ima etmektedir? Yoksa burada daha derin sembolik bir anlam mı söz konusudur?
Yaygın Görüş: İsa ve Yahya, iki ayrı peygamber olarak tanınır.
Yahya: Zekeriyya’nın oğlu, doğruluğu ve Allah’tan gelen hikmetiyle tanınan bir peygamber.
İsa: Meryem’in mucizevi olarak babasız doğan oğlu, ayetlerle desteklenen bir peygamber.
Kur’an-ı Kerim’de Meryem ve Zekeriya kıssası, derin sembolizm ve metaforlarla dolu bir anlatım sunar. Özellikle Meryem Sûresi ve Ali İmran Sûresi, bu iki karakterin ruhani ve toplumsal konumunu ortaya koyarken, aynı zamanda vahyin ve ilahi bilginin sembolik temsillerini gözler önüne serer. Bu makale, Zekeriya ve Meryem kıssasını klasik yorumların ötesine geçerek, sembolik ve derin anlamlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Meryem’i anlamak için Zekeriya’yı doğru anlamak gerekmektedir. Zekeriya, ilahiyatın yozlaşmaya başladığı, hurafe ve geleneklerin ilahi mesajın önüne geçtiği bir dönemde doğru nesli arayan bir peygamberdir. Kur’an’da Zekeriya’nın "kemiklerim zayıfladı" ifadesi, sadece biyolojik bir yaşlanmayı değil, toplumun manevi omurgasının zayıflamasını simgeler.
Meryem’in "enbât nebaten" (güzel bir bitki gibi yetiştirilmesi) ifadesi, onun biyolojik bir üstünlüğünü değil, ilahi eğitim ve ruhani beslenmeyle yetişmesini vurgular. Bu, sadece fiziksel değil, ruhsal bir gelişimi de işaret eder. Onun ilahi bir varlık olmadığı, bizler gibi bir beşer olduğu dikkatlere sunulur.
Nuh Suresi 17. ayet: Allah, sizi yerden bir bitki gibi bitirdi.
Zekeriya'nın duası ve ardından gelen üç günlük konuşmama süresi, fiziksel bir dil tutulması değil, belirli bir işaret olarak anlaşılmalıdır. Bu işaret, toplumdaki yanlış anlayışlardan ve yozlaşmalardan uzak durma çağrısıdır.
Kur’an’da "ruh" kavramı ilahi bilgi, vahiy veya ilahi destek anlamına gelir. Meryem’e gönderilen ruh, onun ilahi bilgi ve destekle yüceltilmesini ifade eder.
Zekeriya ve Meryem kıssası, Yahya’nın doğumu ve onun manevi gelişimi ile iç içe geçmiştir. Yahya, Zekeriya’nın duasının bir sonucu olarak "salihlerden" olarak müjdelenir.
Meryem’in ilahi yasaya boyun eğmesi, sembolik olarak onun ve toplumun ıslahını (düzeltilmesini) ifade eder. Bu, bireysel bir teslimiyetten ziyade toplumsal ve ruhani bir yeniden doğuştur.
Kur’an, Meryem’e sürekli olarak ilahi bir rızık verildiğini vurgular. Bu rızık, sadece maddi bir gıda değil, bilgelik, manevi destek ve ilahi bilgi olarak anlaşılmalıdır. Meryem’in mihrabında kendisine ulaştırılan bu rızık, sembolik olarak vahiy ve ilahi bilginin insan ruhuna doğrudan verilmesini temsil eder. Zekeriya’nın bu durumu gözlemleyip "Rabbim! Bana da katından temiz bir nesil bağışla" şeklinde dua etmesi, ilahi bilginin ve hakikatin kendisine de verilmesini talep ettiğini gösterir.
Bu makalede, Zekeriya ve Meryem kıssası, klasik biyografik ve yüzeysel yorumların ötesine geçilerek, sembolik ve ruhani bir anlatım olarak ele alınmıştır. Meryem’in "bitki" metaforu, Zekeriya’nın duası ve "kemiklerin zayıflaması" ifadesi gibi unsurlar, derin bir manevi anlam taşımaktadır. Bu kıssa, doğru bir dini anlayış ve ilahi bilgiye ulaşmanın sembolik bir anlatımı olarak okunabilir.
Kur'an'da "kalem" kelimesi doğrudan üç yerde geçer, ancak sembolik anlamı dolaylı olarak birçok ayette hissedilir:
.png)
.png)
🌳🐪🏙️ Secere, Nâgatullah ve Beytullah: Toplayıcılıktan Tarım, Hayvancılık ve Şehirleşmeye Kur’anî Bir Bakış
Kur’ân’ın kıssalarında yer alan semboller, insanlık tarihinin sosyo-ekonomik ve kültürel evrelerini derin bir hikmet ile yansıtır. Bu bağlamda, secere (ağaç) insanın doğrudan doğayla ilişki kurduğu toplayıcılık ve avcılık dönemini, nâgatullah (Allah’ın devesi) tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan toplulukları, Beytullah (Allah’ın evi) ise şehirleşmenin ve ortak yaşamın temelini simgeler. Bu semboller üzerinden Kur’an, insanlık tarihinin geçirdiği dönüşümleri ve bu dönüşümler sırasında ortaya çıkan toplumsal adalet ilkelerini güçlü bir anlatımla gözler önüne serer.
Kur’an’da Âdem ve Havva’nın cennette bir ağaca (secere) yaklaşmaları şu şekilde anlatılır:
“Ey Âdem! Sen ve eşin cennette yerleşin, orada dilediğiniz gibi yiyin, ancak şu ağaca yaklaşmayın, yoksa zalimlerden olursunuz.” (Bakara, 2:35)
Buradaki secere, yalnızca biyolojik bir ağaç değil, doğadan ihtiyacı kadarını toplayan, doğayla barışık bir yaşam süren insanın yaşam tarzını temsil eder. Toplayıcılık ve avcılık, insanın doğadan ihtiyacını karşılayarak yaşadığı bir dönemi simgeler. Bu dönemde mülkiyet bireysel değil, topluluğun ortak hakkıdır ve herkes doğadan ihtiyacı kadarını alır.
Ancak “ağaca yaklaşma” yasağı, ihtiyacın ötesine geçmenin ve bireysel çıkarlarla ortak kaynaklara zarar vermenin yasak olduğunu ifade eder. Bu yasak, aslında sınırsız tüketim ve kontrol arzusuna karşı bir uyarıdır.
Sâlih Peygamber’in kıssasında, topluma emanet edilen bir deve ile sınav anlatılır:
“Bu, Allah’ın devesidir; onun su içme hakkına dokunmayın!” (Şems, 91:13)
Nâgatullah, yalnızca bir deve değil, toplumun ortak malı olan su kaynakları ve otlakları simgeler. Tarım ve hayvancılık toplumunda, doğal kaynakların (su, otlak, tarım alanları) ortak bir hak olduğu ve herkesin adil bir şekilde bu kaynaklardan yararlanması gerektiği vurgulanır. Deve, bu ortak kaynağın sembolüdür ve herkesin onun hakkına saygı göstermesi beklenir.
Fakat Sâlih’in kavmi, bu sınavı reddeder ve deveyi keserek ortak mülkiyeti ihlal eder. Bunun sonucunda İlahi bir ceza ile karşılaşırlar:
“Onlar deveyi öldürdüler ve böylece Rablerinin emrine karşı geldiler. Bunun üzerine Rableri onları azaba uğrattı.” (Şems, 91:14)
Bu anlatım, toplumun ortak malına zarar vermenin ve bireysel çıkar uğruna adaleti ihlal etmenin yıkıcı sonuçlarını gözler önüne serer. Tarım ve hayvancılık toplumunda adalet, kaynakların korunması ve paylaşımı ile sağlanır.
Kur’an’daki semboller arasında Beytullah (Allah’ın evi), insanlığın şehirleşme ve ortak yaşam dönemini temsil eder. Beytullah, yalnızca bir ibadet mekânı değil, aynı zamanda insanların ortak değerler etrafında bir araya geldiği ilk şehirleşme ve toplumsal düzen modelini simgeler. Kur’an’da Beytullah şu şekilde tanımlanır:
“Elbette, insanlar için yeryüzünde kurulan ilk ev, Bekke’deki (Mekke’deki) mübarek ve âlemler için bir rehber olan evdir.” (Âl-i İmrân, 3:96)
Beytullah, bireylerin ve toplulukların ortak bir bilinçle bir araya geldiği, güven ve barış ortamının sağlandığı bir şehir modelidir. Şehirleşme, bireylerin ortak alanları ve kaynakları adil bir şekilde paylaşması gerektiği bir düzeni zorunlu kılar. Burada paylaşım ve ortak mülkiyet, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve manevi bir ilkedir.
Beytullah, sadece fiziksel bir yapı değil, herkesin ortak kullanımına açık bir merkezdir.
Toplumsal barış ve adalet, şehirde yaşayanların ortak kurallara ve değerlere bağlı kalmasıyla sağlanır.
Hac ibadeti, bu ortak mülkiyet ve eşitlik ilkesinin evrensel bir tezahürüdür.
Kur’an, secere, nâgatullah ve Beytullah sembolleriyle insanlık tarihinin üç temel aşamasını gözler önüne serer:
Toplayıcılık ve Avcılık: İhtiyaç kadar almanın ve doğayla barışık yaşamanın dönemi.
Tarım ve Hayvancılık: Ortak kaynakların adil bir şekilde paylaşılması ve korunması.
Şehirleşme ve Ortak Yaşam: Sosyal düzen ve toplumsal adaletin ortak değerlere bağlı olduğu bir yaşam modeli.
Bu semboller, Kur’an’ın toplumsal düzeni koruma ve adalet ilkelerini güçlü bir şekilde vurgulayan anlatımıdır. Ortak mülkiyetin ihlali, bireysel çıkarların toplumsal huzuru bozmasına yol açar. Secereye yaklaşma yasağı, nâgaya zarar verme ve Beytullah’ın evrensel barış merkezi olması, bu ilkenin farklı aşamalarını ve sonuçlarını temsil eder.
Kur’an, sadece bireysel ahlaka değil, aynı zamanda toplumsal adalete ve ortak mülkiyetin korunmasına yönelik evrensel bir mesaj verir.
Böylece, insanlığın tarihsel gelişimi, Kur’an’ın sembolik anlatılarıyla anlam kazanır ve çağlar boyunca geçerli bir öğüt sunar: Ortak mülkiyet, İlahi bir emanettir ve korunmalıdır. 🚦
Tüm ilahi dinler ve birçok beşerî din, ortak bazı ahlaki ilkelere sahiptir:
Fakiri ve yetimi gözetmek.
Öldürmek, yaralamak ve hırsızlık yasaktır.
Yalan söylemek kötülenir.
Zina ve ahlaksızlık yasaklanır.
Bu evrensel ahlaki değerler, dinlerin temel mesajının özünde insanın fıtratına uygun olan doğruyu ve iyiyi barındırdığını gösterir.
“Sonra da kalpleriniz katılaştı; işte onlar, taş gibidir, hatta daha katıdır.Ve şüphesiz taşlardan öyleleri vardır ki, onlardan ırmaklar fışkırır,öyleleri vardır ki yarılır da ondan su çıkar,öyleleri vardır ki Allah’ın haşyetinden düşerler.Allah yaptıklarınızdan habersiz-duyarsız değildir.”(Bakara 2:74)
“Huvâr” (Türkçe meâliyle “alçak sesle mâvet eden, aldatıcı ötüş”) kelimesinin Kur’ân bağlamında nasıl kullanıldığını, hangi âyetlerde geçtiğini, dilî ve tematik boyutlarını ele alalım.
Âyet: Tâhâ sûresi, 20:88
«وَجَعَلَهَا بَقَرَةً فَخَرَجَ لَهَا خَوْرًا ۖ»
“(Semûrî) onu (Altın Buzağı’yı) bir öküz yaptığında, o öküzden (sanki konuşurmuşçasına) alçak bir mâvet sesi çıktı.”
Türkçe meâliyle “huvâr”, buradaki “خَوْرًا” kelimesinin karşılığıdır.
Aynı hikâye: A‘râf sûresi, 7:148’de de benzer ifade geçer:
«...وَخَرَجَ لَهَا خَوْرًا»
Yani “o sığır (âhiretî ilâh), kendisinden çıkan aldatıcı sesle…”
Bu iki âyet, Beni İsrail’in Mûsâ (a.s.)’ın yokluğunda Samirî eliyle yaptıkları Altın Buzağı’yı nasıl kutsallaştırdıklarını ve sesinin onları nasıl yanıltıp peşinden sürüklediğini vurgular.
Kök ve lâfz
Kök: خ-و-ر (h–w–r)
خَوْر (hvâr/huvâr); “alçak, inilti tarzı ses, mâvet” mânâsını taşır.
Türkçedeki “huvâr” transkripsiyonu, Arapçadaki hem “h” hem de “v” fonemini karşılar.
Sembolik anlam
“Sonu hüsran olan cazibe”: Öküzün sesi, sözden öte “algısal bir hakikat” sunuyormuş izlenimi verir; kulakları yanıltır, aklı köreltir.
“Görünürde baki, gerçekte geçici”: Altın oluşu ışıldar, fakat çıkardığı huvâr sesi faniliğini hatırlatır.
Duygu ve akıl dengesinin bozulması
Sadece gözle “altın”ı alkışlamak yetmez; kulağın da düzenli ölçü ve muhakeme ile korunması gerekir.
Huvâr sesi, duygusal bir “âyin” havası vererek aklı gölgeler.
Samirî’nin hilekârlığı
Samirî; maddeyi (“beşikten koparılan tel”) ve sesi (“huvâr”) manipüle ederek toplumu aldatır.
Bu, maddî güç ve gösterişle manevî aldatmanın iç içe geçebileceğine işaret eder.
Meşru vahiy ile gayrî meşru “vahiy” arasındaki fark
Allah’ın kelâmı, samimî ve makul bir biçimde kalbe nüfuz eder; buna karşılık “huvâr”, mübeyyen (açık, berrak) değil, aldatıcıdır.
“Huvâr” benzeri aldatıcı iletişim
Sosyal medya popülerliği, “görkemli ama yüzeysel” içeriklerle aklı meşgul edebilir; burada da bir nevi “altın buzağı” tuzağı vardır.
Duyuların muhafazası
Göz ve kulağımızı dengeleyerek; şüpheli iddialara, abartılı propaganda ve duygusal manipülasyona karşı akli tedbir almak gerekir.
Hakikati ayırt etme ölçütleri
Sözün iç tutarlılığı, şahitlik (tevâtür), Kur’ân ilkelerine uygunluk; “huvâr”ın cazibesine karşı en etkili savunmadır.
Kur’ân’da “huvâr”, Altın Buzağı’nın aldatıcı, sanki mistik bir ses çıkardığına dair tabirdir. Bu, tarihî bir kıssa olmaktan öte; her dönemde “görkemli fakat aslı olmayan” dinî, ideolojik veya ticari “seslere” karşı bizi uyanık tutan güçlü bir îbret motifi sunar. Duyularımızı ve aklımızı koruyarak, hakikâtı tevhid açısından teyit etmek, modern zamanların “huvâr”larına karşı en sağlam kaledir.
